نیلوفر

به نظر می‌رسد داستایفسکی در یادداشت‌های رمان ابله سماجت عجیبی در نزدیک شدن به همان ایده‌ای به خرج می‌دهد که همواره در ذهنش وجود داشت: خوبی و نجابت از دل بدی و شرارت زاده می‌شود. این جانمایه ادبیات کلام او در مقام نویسنده‌ای است که به سرشت نیک انسان‌ها ایمان دارد اما می‌داند که در هرگامی، شک‌ها و تردیدها کمین کرده‌اند تا گمراهش کنند. داستایفسکی در شش طرح از هشت طرحی که برای یافتن ساختار رمان ابله قلمی می‌کند، شخصیت شروری با به تصویر می‌کشد که از انجام هیچ گناهی ابایی ندارد. اما از دل این همه شرارت ناگهان یک پرنس زاده می‌شود که مظهر پاکی و معصومیت است. جهان و مردمانش را زیبا می‌بیند اما ممکن است مانند هر انسان دیگری خطاهایی نیز داشته باشد. او مانند نیلوفری از دل لجن بویناک زندگی سر بر می‌کشد، با چنین جهانی بیگانه است اما دوستش دارد، برای همین مردم بی‌خبر از همه‌جا او را ابله می‌دانند.

هستی و نیستی، بدون شک یکی از تأثیرگذارترین کتاب های فلسفی قرن بیستم است. این کتاب که به عقیده ی بسیاری، اصلی ترین اثر یکی از تأثیرگذارترین متفکرین سده است، مسیر حرکت فلسفه ی غرب را به شکل چشمگیری تغییر داد. شیوه ی نو و انقلابی این اثر ارزشمند که از آن به عنوان «کتاب مقدس اگزیستانسیالیسم» نیز یاد می شود، تمامی پندارهای سابق درباره ی ارتباط هر فرد با دنیای پیرامونش را به چالش کشید و تأثیرش بر فرهنگ و ادبیات، آنی و جهان شمول بود. این تأثیر، در تئاتر معناباختگی ساموئل بکت و اشعار روح پرور شاعران نسل بیت (Beat Generation) نمود دارد. هستی و نیستی، یکی از آن معدود کتاب هایی است که تأثیرش بر طرز تفکر نسل های بعد، بسیار واضح و آشکار است و علیرغم گذشت حدود هفتاد سال از اولین انتشارش، همچنان پیامی قدرتمند و پرنفوذ دارد. این اثر گرانبها نوشته ی ژان پل سارتر، مخاطبین را به چالشی برای روبه رویی با مسائل اساسی بشر از قبیل آزادی، انتخاب، مسئولیت و عمل دعوت می کند.

کتاب «پیکار با سرنوشت» رمانی نوشته ی «واسیلی گروسمان» است که اولین بار در سال 1980 به انتشار رسید. این شرح حماسی از حصر «استالینگراد» که به شکل آشکار از کتاب «جنگ و صلح» الگو گرفته، تلاش می کند همانگونه که «تولستوی» تصویری وسیع از زندگی مردمان روس در دوران «جنگ های ناپلئونی» ارائه کرد، چشم اندازی کامل از جامعه ی شوروی در زمان جنگ جهانی دوم را بیافریند. این داستان در سال 1960 به رشته ی تحریر درآمد اما بعد توسط نیروهای KGB توقیف شد، تا زمان مرگ نویسنده در سال 1964 انتشار نیافته باقی ماند و در سال 1980 به صورت مخفیانه به غرب برده شد. «گروسمان» در کتاب «پیکار با سرنوشت»، رژیمی تمامیت خواه را به تصویر می کشد که در آن، انسان های آزادی طلب به همان میزانی که از آتش دشمن نازی می ترسند، از حکومت کشور خودشان در هراس هستند. «گروسمان» اما علیرغم تمام این تاریکی ها، نشان می دهد که روحیه ی آزادی طلبی هیچ وقت به شکل کامل نابود نمی شود.

"سامسای عاشق" "منتخبی از داستان های کوتاه مجله ی نیویورکر" است که "گلی امامی"، از نویسندگان و مترجمان سرشناس معاصر که ریاست انجمن صنفی ویراستاران را نیز بر عهده داشته است، آنها را انتخاب کرده و به فارسی بازگردانی نموده است. این کتاب توسط "گلی امامی" به دو بخش تقسیم شده است. بخش اول شامل داستان‌های تازه و جدید است و بخش دوم به داستان‌هایی که قبلا به طور مستقل منتشر شده بودند و اکنون در چاپ دوم خود هستند، اختصاص دارد. مجله نیویورکر به عنوان یکی از نشریه‌های معتبر و پرطرفدار، آن چنان در انتخاب داستان‌هایش دقت و وسواس به خرج می‌دهد که اگر نویسنده‌ای موفق شود داستانش را در این مجله به چاپ برساند، می‌تواند ادعا کند که در نردبان حرفه‌ی خود، حداقل یک پله صعود داشته است. بیش از صد نویسنده کارکشته در جهان، آثار خود را با ارسال به مجله نیویورکر و انتشار داستان در آن، شروع کرده‌اند. از جمله نویسندگانی که داستان‌هایشان در مجله‌ی نیویورکر به چاپ رسیده و "گلی امامی" آن داستان‌ها را برای کتاب "سامسای عاشق" انتخاب کرده، می‌توان به نام‌هایی همچون هاروکی موراکامی، تا هدلی، پت بارکر، جومپا لاهیری، جولیان بارنز، ارنست همینگوی، توماس مگ گوئین، هان انگ، ایوان کلیما، گیش جن، کولم توی بین، جی ام کوتزی و جان لورو اشاره کرد. "گلی امامی" از شخص هاروکی موراکامی که از نویسندگان معروف و معاصر ژاپنی است و کارهای او نه تنها در ایران، بلکه در سطح جهان، مخاطبین گسترده‌ای دارد، سه داستان انتخاب کرده است و عنوانی که برای "منتخبی از داستان های کوتاه مجله ی نیویورکر" برگزیده شده، مربوط به یکی از همین داستان‌های هاروکی موراکامی، یعنی "سامسای عاشق" است.

نظریات ژرار ژنت در حوزه‌ی روایت‌شناسی، تا به‌امروز تنها از طریق ترجمه‌های پراکنده، گاه نادرست از زبان انگلیسی، در دسترس پژوهشگران ایرانی قرار گرفته است. درک روایت‌شناسی،مستلزم تمییز میان سه شاکله‌ی اصلی است: داستان، حکایت، روایت. داستان متشکل است از سلسله‌ای رخداد یا کنش که شخصی به نام راوی نقلش می‌کند؛ حاصل کار، همانی است که بدان حمایت می‌گوییم. به دیگر سخن، روایت یعنی شیوه‌ی تعریف داستان. ژرار ژنت در این کتاب، افزون بر ارائه‌ی تعریفی دقیق از مفاهیم اصلی روایت‌شناسی وتبیین ساختارهای آن ( انواع راوی، انواع روایت، انواع توصیف، انواع زمان)، تحلیلی موشکافانه از رمان مارسل پروست، در جست‌وجوی زمان از دست رفته، عرضه می‌کند تا گواهی باشد دال بر کارآمدی نقد روایت‌شناختی در تحلیل داستان، همچنین درک روایت‌های پیچیده. از همین رو، انتشارات نیلوفر، تا چندی دیگر، با هدف تسهیل در بهره بردن از این سترگ و هفت‌جلدی، عصاره‌ای از آن را با توضیحات و تحشیه، در کمتر از هزار صفحه منتشر خواهد کرد. ترجمه‌ی گفتمان حکایت که حاصل همکاری مستقیم نویسنده و مترجمان حدفاصل 1394 تا 1396 است، از سوی مرکز ملی کتاب فرانسه (CNL) به عنوان اثر برتر و شایسته تقدیر معرفی شده است. این کتاب مبنای اصلی تمامی پژوهش‌هایی است که امروز در گستره‌ی روایت‌شناسی انجام می‌شود. مفاهیم بررسیده، کمک شایانی است برای تحلیل رمان، خواه معاصر، خواه کهن، به ویژه از دیدگاه تطبیقی.

علاقمندان خواندن رمان ­های داستایفسکی در کشورمان اکنون و با گذشت بیش از 150 سال این فرصت را یافته ­اند تا کتاب یادداشت‌های داستایفسکی بر جنایت و مکافات را بخوانند که بسیاری از فنون و تمهیدات روایی، شخصیت ­پردازی و گسترش مواد خام داستانی پیش از نگارش نهایی این رمان را می ­توان در آن مشاهده کرد. تغییرات فراوانی نسبت به رمان در این یادداشت‌های دیده می ­شود که در رمان منتشر شده وجود ندارند: روایت اول شخص راسکلنیکف، تغییرات بنیادی در شخصیت­ های مهم رمان و حتی حذف و اضافات مهمی که کاملاً پیداست ذهن داستایفسکی را به خود مشغول کرده بودند اما او هیچ­گاه مجال نیافت آن­ها را در نسخه نهایی رمان اعمال کند. حذف و اضافات بسیار شگفتی ساز و حیرت ­انگیز…