سخن

قطران تبریزی از گویندگان معروف قرن پنجم و بزرگترین شاعر آذربایجان پیش از نظامی و خاقانی است. او در میانۀ سا لهای ٤٠٠ تا ٤٨٥ ق می زیست. در این سالها با ناصرخسرو قبادیانی (درگذشت: ٤٨١ ق) دیدار کرد. اشارۀ ناصر خسرو در سفرنامۀ خود به این دیدار مشهور است، و دور نیست که اسدی طوسی مؤلّف لغت فرس و نیز عنصر المعالی نویسندۀ معروف قابوس نامه را هم در دستگاه امیران آذربایجان دیده باشد. قطران بیشتر ایّام شاعری خود را در دربار حاکمان آذربایجان و ارّان و ارمینیّه گذرانده و جمعی از آنان را ستوده است و به سبب همین پیوند بخشی از تاریخ شمال غربی ایران در شعر او انعکاس یافته است، چنا نکه دیوان او از مهم ترین منابع تاریخی و حتی گاه تنها منبع دوره‌ای از تاریخ آن نواحی است. به علاوه، بسیاری از شخصیّت های مهمّ و مؤثّر آن روزهای آذربایجان و ارّان را با شعر قطران می توان شناخت و صورت کهن نا مهای بعضی از شهرها را در سخن او می توان یافت. گذشته از این بهر ههای تاریخی و جغرافیایی، شعر او مجموعه ای قابل ملاحظه از عناصر فرهنگی بخش هایی از ایران قرن پنجم را دربردارد.شعر قطران دنبالۀ شعر عصر غزنوی است و از شعر فرّخی، عنصری و ناصر خسرو تأثیر پذیرفته است؛ امّا در روزگار خود به شهرت و سرعت انتشاری رسیده است که همین رابطه و پیوستگی را میان شعر او و امیر معزّی شاعر معروف دربار سلجوقی نشان داده اند. از سوی دیگر، شعر قطران سند حضور شاهنامه در آذربایجان و ارّان قرن پنجم نیز هست.

غزل‌های سعدی دارای سه بخش است: بخش اول با گفتاری کوتاه آغاز می‌شود با عنوان: دربارۀ غزل سعدی و لطف سخن او در این زمینه با خوانندگان بجای سروکار داشتن با سخنان ستایش‌آمیز متداول،با نقد و تحلیل غزل سعدی آشنایی حاصل کنند و موجب حسن تاثیر سخن او را دریابند. سپس متن مصحح غزلیات قرار گرفته است.تصحیح متن با استفاده از هفده متن نسخۀ کهن و بهره‌وری از چاپهای معتبر و برخی شرحها و احیانا ترجمه‌های غزلها به زبانهای دیگر انجام پذیرفته است و در همۀ موارد دقت لازم رعایت شده است. بخش دوم توضیحات مربوط به متن را دربرمی‌گیرد بترتیب شمارۀ غزلها و ابیات. توضیحات مربوط است به کلمات ،ترکیبات،اصطلاحات،اشارات به آیات قرآنی و احادیث و نکات تاریخی و آنچه محتاج توضیح می‌نموده است. در این‌جا سادگی و اختصار رعایت شده زیرا غزلیات سعدی مانند بوستان و گلستان صورت کتاب درسی اختصار رعایت شده زیرا غزلیات سعدی مانند بوستان و گلستان صورت کتاب درسی نداشته است و ندارد که مقتضی تفصیل باشد. اما هرجا آیات شریفۀ قرآن،احادیث،امثال و حکم و شعر و نکته‌ای به زبان عربی یا جز آن نقل شده ترجمۀ فارسی آنها نیز برای آسانی کار خوانندگان مذکور است. بخش سوم،شرح نسخه بدلهاست،بترتیب شمارۀ غزلها و ابیات آنها .

علی‌اشرف صادقی (زادهٔ ۲۵ اردیبهشت ۱۳۲۰ در قم) زبان‌شناس ایرانی، استاد بازنشستهٔ دانشگاه تهران و عضو پیوستهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. او به‌عنوان چهرهٔ ماندگار در حوزهٔ ادبیات معرفی شده‌است.صادقی در ۲۵ اردیبهشت ۱۳۲۰ در خانواده‌ای مذهبی در قم به‌دنیا آمد. پدرش معلم و پدربزرگش، اشرف‌الواعظین، واعظ بود. پدرِ پدربزرگش نیز مجتهد بود. صادقی، پس از تحصیلات ابتدایی و متوسطه در حکیم نظامی قم ، در ۱۳۳۸ به دانشگاه تهران رفت و در ۱۳۴۱ لیسانس ادبیات فارسی گرفت

در کتاب حاضر، برای روشن کردن نقش و دیدگاه های سیاسی و دیپلماتیک «محمدعلی فروغی»، معروف به «ذکاء الملک» از دولتمردان پرآوازة فرهنگی، فلسفی، ادبی، حقوقی، سیاسی و دیپلماسی دوران معاصر ایران، برخی از مقاله ها، نامه ها و سخنرانی های سیاسی او، به نثر در آمده است. برخی از عنوان های موضوعی این کتاب عبارت است از: خطابة تاج گذاری؛ سخنرانی دربارة جامعة ملل؛ حقوق و امتیازات اعضای پارلمان؛ تشریح سیاست خارجی دولت و... .

شاهنامه و پایان ساسانیان تحقیقی است دربارۀ اعتبارسنجی و ارزشیابی روایت شاهنامه از تاریخ ساسانیان. مولف در این راستا، از شرح ماجرای شورش بر خسروپرویز تا فروپاشی سلسلۀ ساسانی را در شاهنامه با روایت‌های مهم‌ترین منابع اسلامی و نیز منابع بیزانسی،ارمنی و سریانی مقابله کرده، همانندی‌ها و تفاوت‌های آن‌ها را بررسیده،برتری‌ها و کاستی‌های روایت شاهنامه را نشان داده و به معرفی گزارش‌های تاریخی شاهنامه از این دوره که در منابع دیگر یافت نمی‌شود،پرداخته است.

کتاب حاضر در هشت بخش : رسائل کهن،تحقیقات ادبی و تاریخی ،کتاب آرایی،ترجمه ها،وفیات،پیشگفتارها،کتابشناسی و معرفی کتاب و گفت وگوها فراهم شده است. برخی از این مقاله ها مانند ” زندگانی استاد مویدالدین طغرایی اصفهانی” و ” شکسته نویسی و شکسته خوانی”که در زمره مفصل ترین و ارزشمندترین تحقیق ها در همین زمینه به شمار می آید پیشتر چاپ شده و در اینجا تجدید طبع گردیده است.برخی دیگر نیز همچون “فخرالدوله نویسنده کتاب امیرارسلان” و “کتابچه خاطرات حسینقلی خان ایلخانی” که دربردارنده مطالبی نویافته و دقیق است،برای نخستین بار منتشر می شود.