تاریخ شفاهی

بیخردی
نویسنده: باربارا تاکمن
انتشارات کارنامه باربارا تاکمن در "تاریخ بی خردی" با ترکیب نمونه هایی گسترده، از تسلیم شدن غیر منطقی امپراتوری مونتزوما در سال 1520 تا حمله ژاپن به پرل هاربر، حماقت را بررسی و آن را به عنوان سیاست های غیر عاقلانه دولت ها و بر خلاف منافع آنها تعریف می کند. او در " تاریخ بی خردی" با جزئیاتی واضح چهار نقطه عطف تعیین کننده در تاریخ را که نشان از بی خردی دارند روشن می کند: جنگ تروجان ، تجزیه ی Holy See که توسط پاپ های رنسانس هدایت شد، از بین رفتن مستعمرات آمریکایی توسط جورج سوم و انگلیس و اشتباهات مداوم دولت امریکا در ویتنام. باربارا تاکمن در کتاب "تاریخ بی خردی" استعداد بالای خود را برای نشان دادن مردم، مکان ها و وقایع تاریخی به نمایش گذاشته است.

غلب کتاب‌هایی که به خاطرات دوران جنگ تحمیلی علیه ایران پرداخته‌اند، بر اساس خاطرات شفاهی رزمندگان در دوران پس از جنگ نگاشته شده‌اند. اگرچه این کتاب‌ها آثار بسیار ارزشمندی هستند، ‌اما باید اذعان داشت آثار هنری که بعد‌ها بر اساس خاطرات جنگ خلق می‌شوند، ‌ تحت تاثیر شرایط روز جامعه و بر اساس ایدئولوژِی و عقاید روایتگران و یا مؤلفان اثر در زمان خلق آن تولید می‌شوند. اما کتاب «حرمان هور» بر اساس دست‌نوشته‌های شهید احمدرضا احدی در حین جنگ تالیف شده است و از این رو فضای حاکم بر جبهه‌های جنگ به‌خوبی در آن منعکس شده است. تحصیلات آکادمیک شهید احمدرضا احدی و تسلط او به ادبیات ایران و جهان، این اثر را از دیگر آثار حوزه ادبیات دفاع مقدس متمایز می‌کند. زبان منظوم و نثر شیوای نگارنده، رنگ و بویی شاعرانه به جنگ بخشیده و استفاده از اشعار کلاسیک و مدرن فارسی، به غنای ادبی این دست‌نوشته‌ها کمک فراوانی کرده است.

نامه‌های سیمین دانشور و جلال آل‌احمد در قالب سه کتاب تدوین شده است: کتاب اوّل شامل نامه‌های دانشور به آل‌احمد در سفر آمریکای دانشور (۱۳۳۲ـ۱۳۳۱) که پیش از این منتشر شده است، کتاب دوم شامل نامه‌های آل‌احمد به دانشور در همین سفر (کتاب حاضر) و کتاب سوم شامل نامه‌های دانشور و آل‌احمد به یکدیگر در چند سفر مختلف در سال‌های نیمه اوّل دهه چهل. توصیف دقیق، ذکر جزئیات و تصویر بی‌کم و کاست واقعیت‌ها و ماجراها نامه‌ها را به سندی بی‌مانند تبدیل کرده است. این دقّت و جزئی‌نگری در بازگویی مسائل مرتبط با زندگی خصوصی نویسنده نیز دیده می‌شود: از چای خوردن، غذا پختن، قیمت سیمان و آجر تا خصوصیات صاحبخانه و چگونگی استحمام و نظافت. آل‌احمد در عرصه عمومی نیز با همین تندی و صراحت رفتار می‌کند و سخن می‌گوید. توصیف دقیق و مبتنی بر جزئیات حوادث سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آن دوره که توأم با استنباط‌ها و برداشت‌های خاص خود او است، به نامه‌ها ارزش و اهمیت خاصی داده است.

رضا براهنی
دو جلدی
انتشارات نگاه