گل رنج های کهن

در شاهنامه، کیومرث همه‌جا نخستین شاه است و نه نخستین انسان. از این رو سرگذشت کیومرث در شاهنامه سرگذشت آغاز جامعه است و نه آغاز زندگی. در شاهنامه اهریمن دیگر آن روح خبیث مجرد نیست که بر جهان روشنایی حمله‌ور می‌گشت، بلکه او در شمار مردم بد است که علیه مردم نیک سلاح به دست می‌گیرد و وارد کارزار می‌گردد. نبردی که بر طبق افسانة آفرینش اوستایی میان اهریمن و کیومرث درمی‌گیرد، در شاهنامه بر عهدة پسران آن‌ها گذاشته شده است. پسر اهریمن به نام خزروان در میدان کارزار، سیامک، پسر کیومرث، را می‌کشد به همان‌گونه که در بندهش مرگ کیومرث مرحلة گذر از یک زندگی سترون به یک هستی بارورست، در شاهنامه نیز با مرگ سیامک و آغاز پادشاهی هوشنگ، جامعه از مرحلة سادة‌ گردهمایی آدمیان گام به مرحلة مدنیت می‌گذارد. مطالب یادشده بخشی از مقالة «شاهنامه و موضوع نخستین انسان» اثر «جلال خالقی مطلق از شاهنامه‌شناسان معاصر است. این مجموعه دربرگیرندة مقالات وی در خصوص شاهنامه است. برخی از مقالات کتاب عبارت‌اند از: معرفی قطعات الحاقی شاهنامه، بار و آیین آن در ایران، ببر بیان، و دستنویس شاهنامه (فلورانس).