تاریخ علت شناسی انحطاط و عقب ماندگی ایرانیان و مسلمانان

ایرانیان تا آغاز دوران پادشاهی قاجار خودشان را در مرکز جهان می‌بینند. خودشان را مرجع خودشان می‌دانند و فکر می‌کنند در هسته جهان هستی قرار دارند. اگرچه در اواخر دوره صفویه کم‌کم به حاشیه رانده شده‌اند اما در دوران قاجار همچنان تفکرات و احساسات قدیم را دارند و فکر می‌کنند ایران مرکز جهان است و پاداشاه قاجار قبله تمام عالم. این نوع تفکر که در دوره قاجار ریشه‌ گرفت کم‌کم باعث شد ایران به حاشیه رانده شود و جایگاهش را از دست بدهد چون با رویارویی با غرب و فرنگ متوجه شد همه چیز اشتباه است. در همین دوران کم‌کم مفهوم عقب ماندگی شکل گرفت. این مفهوم که مفهومی مدرن در وضعیتی جدید بود. ما در تفکراتمان مفهوم و اندیشه زوال و انحطاط را از قدیم داشتیم؛ اما مفهوم‌هایی چون عقب ماندگی و توسعه نیافتگی و… در منظومه تفکر و معرفت مدرن خودش را نشان داد و رواج پیدا کردند و این دو را نباید با هم اشتباه گرفت. بسیاری از اندیشمندان بر این باور بودند علت و عامل بدبختی ما استبداد و بی قانونی ست و علت و عامل پیشرفت و برتری فرنگی ها (اروپایی ها و غربی ها) دموکراسی و قانون مداری است، اما کمتر کسی سوال کرد که چرا اینجا استبداد آمد و ریشه دار شد و آن سو دموکراسی و قانون مداری آمد و برنده شد. اگر هم در این باره کسی سوالی مطرح کرد در بیشتر موارد پاسخ‌های شتابزده و سطحی گرفت و راه به جایی نبرد. این کتاب علل این عقب ماندگی در ایران را در دوره از از تاریخ بررسی می‌کند.