علمی فرهنگی

لردی از کشور انگلستان به سرزمین خیالی «ایکاری»، که توانسته است با همیاری گروهی یک مدینه فاضله سوسیالیستی را با موفقیت پایه گذاری و توسعه بخشد، سفر می کند، و طی اقامتش در این کشور با نظام سیاسی (مجلسها، قوه مجریه، مطبوعات) اقتصادی (مسکن، کشاورزی، صنعت و …) و نظم اجتماعی (خانواده، آموزش، بهداشت، شهرسازی و …) این کشور آشنا می شود و آن را بی عیب و نقص می یابد. برای جذابیت بیشتر داستان، نویسنده عاشق شدن این مسافر را به یک دوشیزه ایکاریایی، چاشنی قصه می کند

این کتاب در سال ۱۳۵۶ توسط محمد قاضی ترجمه و منتشر شد. در میهن راوی حکومتی استبدادی در روی کار است، و دیکتاتور تمام مخالفان خود را یا از بین برده یا به زندان انداخته است. از جمله‌ی این مخالفان مردی چهل و سه ساله دانشمند و باستان شناس که محکوم به کار اجباری بوده و پنج سال از عمرش را در زندان گذارنده است. داستان از لحظه‌ای آغاز می شود که مرد هنگام جا به جایی به زندانی دیگر از یک لحظه غفلت نگهبان خود استفاده می کند و در می رود، بقیه‌ی داستان شرح پراضطراب و پر تب و تاب تعقیب و گریز زندانی و سگ نگهبان است.

نصیحت نامه" یا همانطور که همه آن را به این عنوان می شناسند، "قابوس نامه" اثری است از "امیر عنصرالمعالی کیکاووس بن اسکندر بن قابوس بن وشمگیر بن زیار" که در آن پندهای خردمندانه ای در باب آیین زندگی ارائه می شود. "عنصرالمعالی کیکاووس" مردی فرزانه و خردپیشه بود که علاوه بر حاکمیت خانواده ی وی بر مناطق شمال ایران علی الخصوص گیلان، دیلمان و طبرستان، خود او نیز از یک فرمانروایی پر قدرت و شکوهمند برخوردار بود و حاکمی دانا، آگاه و مطلع به علوم زمانه بود. "قابوس نامه" که از مشهورترین تالیفات اوست، اثری است که با در برداشتن پند و اندرزهای گرانبها از نصایح ایران باستان، بر مواردی نظیر اعتدال پیشگی، مدارا، اهمیت خرد و کلام، تربیت صحیح فرزند، آداب زندگی، اصول اجتماعی و تربیتی، راه و رسم ممکلت داری و لشکرکشی و پرداختن به دانش و هنر تاکید دارد. "عنصرالمعالی کیکاووس" این شاهکار پندآموز و درخشان را در چهل و چهار باب به "گیلان شاه"، فرزند خود، نوشته تا زمانی که نوبت به حکومت او رسید، بتواند به درستی مسئولیت های خود را به انجام برساند. رویکرد نویسنده در نگارش "قابوس نامه" به این شیوه است که ابتدا به یک موضوع کلیدی اشاره می کند و سپس به نقل حکایت های جذاب و قابل تاملی پیرامون آن برای فرزندش می پردازد. صرف نظر از محتوای گرانبهای مطالب نوشته شده در "قابوس نامه"، آنچه این کتاب را از باقی آثار ادبی کهن جدا نموده، نثر صریح و صادقانه ی "عنصرالمعالی کیکاووس" است. از آنجایی که وی این اثر را خطاب به فرزند خود به نگارش درآورده، نثر بسیار روان و صمیمی است و به سبک نثر مرسل یا ساده به رشته ی تحریر درآمده است.

در این نوشتار، دیدگاه عام امام موسی صدر، با نیم‌نگاهی به جنبه‌های تربیتی آن، مورد توجه است. البته امام موسی صدر، به طور رسمی، اهل تعلیم‌ و تربیت‌ نبود و نمی‌شود وی را فیلسوف تعلیم‌ و تربیت‌ نامید؛ اما به ‌منزلۀ یک مصلح اجتماعی فعالیت‌هایی انجام داده‌اند که شکل تربیتی، به‌ معنای غیررسمی کلمه، دارد. من می‌کوشم از زاویۀ تخصصم، یعنی فلسفۀ تعلیم‌ و تربیت‌، به فعالیت‌های ایشان بنگرم. هنگامی که از فلسفۀ تعلیم‌ و تربیت‌ سخن می‌گوییم، در واقع می‌خواهیم فعالیت‌های جاری تعلیم‌ و تربیتی را که ممکن است خیلی هم عادی باشند، ریشه‌یابی‌کنیم؛ مانند آنچه در تبیین بنیان‌های فلسفی فعالیت‌ها در کلاس یا مدرسه گفته شده است. این فعالیت‌های عادی، ریشه‌هایی در اعماق اموری همچون معرفت‌شناسی و انسان‌شناسی دارند.

نویسنده: ویلیام شکسپیر
مترجم: علاءالدین پازارگادی
انتشارات: علمی و فرهنگی

تلاش بیهوده عشق «تربیت واقعی این نیست که انسان وارد دنیای فرهنگ رویایی شود، بلکه باید خود را تابع انضباط غم و شادی سازد.» در نمایشنامه تلاش بیهوده ی عشق شکسپیر تلاش بیهوده بازیگران و تظاهر آنها را به مقاومت در برابر کشش عشق و بالاخره شکستن آنان را در مقابل این قدرت عظیم نشان می دهد. او در لفافه ی طنز طبیعت واقعی انسان و انحراف از آن را می نمایاند. طرح داستان از خود شکسپیر است و منبعی که شکسپیر از آن الهام گرفته است به جز وقایع تاریخی دوره معاصر نمی توان برای آن منبعی یافت . اگرچه نوع اسامی که برای بعضی از شخصیت های نمایشنامه برگزیده نشان می دهد که باید ارتباطی با نوع کمدی متداول فرانسه وجود داشته باشد.

خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی که با لقب لسان الغیب، نامی بزرگ در زمینه ی شعر و ادب پارسی و به نوعی اعتبار آن محسوب می شود، شاعر خوش ذوق و بی نظیر قرن هشتم هجری است که شعر و غزل ایرانی را با سروده های خود به جهانیان معرفی کرده است. این شاعر بلندآوازه به دلیل از بر داشتن و تسلط کامل بر کلام آسمانی، لقب حافظ را به شانه می کشید و عمده ی غزل های او با سبک عراقی سروده شده است. گیرایی کلام و غزلیات حافظ به نحوی است که پژوهندگان و ادیبان زیادی را در سراسر جهان شیفته ی خود ساخته و از این رو بسیاری از بزرگان اهل ادب، زندگی هنری خود را وقف شناسایی حافظ و بهتر شناساندن او به جهانیان کرده اند. یکی از این ادیبان بزرگ، نویسنده و مترجم شهیر ایرانی، استاد بهاءالدین خرمشاهی می باشد که همچون حافظ به قرآن کریم علاقمند بوده و از قرآن پژوهان و ایضا حافظ پژوهان توانای ایرانی است. از وی تالیفات زیادی در زمینه ی حافظ و آثار او به جا مانده که یکی از مهم ترین آن ها، حافظ نامه است که شرح الفاظ، اعلام، مفاهیم کلیدی و ابیات دشوار حافظ می باشد. خرمشاهی در این دوره ی دو جلدی، دویست و پنجاه غزل از دیوان حافظ به تصحیح غنی قزوینی را از جهت دشواری ها و پیچیدگی، نمادشناسی، تفسیر و سخن شناسی حافظ بررسی کرده و در مقدمه ای مفصل، به تاثیراتی که حافظ از گذشتگان گرفته پرداخته است. وی این تاثیرات را با ذکر نمونه و مثال توضیح می دهد و این شرح چنان واضح و جامع است که خواننده علاوه بر آشنایی با ظرافت های غزل حافظ، با سبک عراقی نیز به خوبی آشنا می شود.