سومین دروغ، سرگذشت اندوهبار دو برادر است که در فکر یکی میگذرد: «من را کلوس مینامند، ولی آیا نامم همین است؟ من از کودکی یاد گرفتهام که دروغ بگویم. در دوران بازآموزی به من دروغ میگفتند و من هم دروغ میگفتم. پس از گذر از مرز کشورم هم دروغ گفتم و در کتابهایم نیز دروغ گفتم. میخواهم برادری را بیابم که شاید وجود نداشته باشد. آیا برای آخرینبار دروغ خواهم گفت؟» – و برادر دیگر: «نام من کلوس است. ولی هیچکس من را به این نام نمیشناسد. از پنجاه سال پیش که برادر دوقلویم ناپدید شده، زندگیام دیگر خیلی معنی ندارد. دیرزمانی چشم به راه بازگشتش ماندهام. اما اگر امروز برگردد ناگزیر خواهم بود به او دروغ بگویم.»
در شهر بزرگ، جنگ غوغا میکند. زنی به منظور در امان داشتن دو پسر دوقلویش، آنان را به شهری کوچک میبرد و به مادربزرگ خسیس، شرور و کثیفشان میسپارد. دو کودک که بهخود وانهاده شدهاند، یاد میگیرند که بر سرما، گرسنگی و شقاوتهای روزمره غلبه کنند.دو کودک غولآسا و در عینحال جذاب،که نزد خود آموزش میبینند و میخواهند واقعبین باشند، هرگونه اخلاق و حتی ارزش را طرد میکنند و ناخواسته برای خود اخلاق و ارزشهای تازهای میآفرینند. کتاب ((دفتر بزرگ)) زمانی شهرت بیشتری یافت که در یکی روزهای سال 2000 ماموران پلیس کلاس سوم دبیرستانی در شهر آبویل فرانسه را تعطیل کردند تا دبیر کلاس را به کلانتری ببرند.علت شکایتشماری از اولیای شاگردان بود که اعلام میکردند دبیر مذکور به شاگردانش توصیه میکرده که دفتر بزرگ را بخوانند، و این امر زمانی روی میدادکه این اثر در بسیاری از از دبیرستانها چون یکی از آثار کلاسیک معاصر معرفی میشد. با پشتیبانی بسیاری از روشنفکران و آموزگاران فرانسه از دبیر مذکور و نیز مداخله وزیر آموزش ملی، ماجرا پایان یافت. فیلمی که در سال 2013 از روی این اثر تهیه شد، جزو نه فیلم برگزیده زبانهای خارجی در اسکار 2014 عرضه شد.
درک، بخش دیگری از زندگی دو برادر توأمی است که دیری با هم زیستهاند و اکنون یکی از مرز گذشته است و دیگری در پشتِ «پرده آهنین» مانده. لوکاس، برادر مانده در شهر کوچک، به سبب جدایی از برادر رنج بسیار عمیق میبرد، ولی با پذیرفتن نقش پدر در قبال کودکی علیل که زیر بالوپر خود گرفته، این خلأ شدید را جبران میکند. با برقرارکردن چند پیوند دوستی پرمعنا با ساکنان محل، به ایجاد رابطه اجتماعی مثبتتری کمک میکند، هرچند به گفته ناقدی، «مدرک» یک «سفر به دوزخ» واقعی است.