این اثر که قدیمی ترین زندگی نامه ابوسعید ابوالخیر عارف نامی ایرانی است دربردارنده یک خطبه و پنج باب از سخنان ابوسعید ابوالخیر است که مولف در ابتدای هر باب روایتی از پیامبر را نقل می کند. دکتر شفیعی کدکنی نیز مقدمهای در معرفی ابوسعید نوشته است.
"فاجعه جهل مقدس" کتابی است از حجت الاسلام و المسلمین "سید مصطفی محقق داماد"، که پیامدهای نادانی و جهل را در معارف دینی مورد بررسی قرار می دهد. در این کتاب مجموعه ی سخنرانی های حجت الاسلام و المسلمین "سید مصطفی محقق داماد"، از گفتار به نوشتار تبدیل شده و بیشتر سخنرانی ها حول محور عاشورای حسینی و حوادث مرتبط با آن ایراد شده است. نویسنده با بررسی عامل شومی به نام جهل در این واقعه ی سوزناک تاریخی، فاجعه ای که در نتیجه ی جهل بر سیدالشهدا (ع) و یاران پاکباز آن حضرت فرود آمد را تجزیه و تحلیل می کند. حجت الاسلام و المسلمین "سید مصطفی محقق داماد" در ابتدای کتاب "فاجعه جهل مقدس"، خوانشی قدرت اندیشانه که از دین استفاده ی ابزاری می کند را مورد بررسی قرار می دهد و کج اندیشی دینی را به عنوان یکی از عوامل اصلی در وقوع حادثه ی کربلا، مطرح می نماید. در این میان نهادهای حقوقی و کلامی که در شکل گیری فاجعه ی کربلا، مورد سوءاستفاده قرار گرفتند به دقت تشریح می شوند و شست و شوی مغزی و گریز از آن نیز در "فاجعه جهل مقدس" نقد و بررسی می گردد. نویسنده در ادامه به مساله ی فرار از استضعاف، اخلاق ماتقدم بر دین، نحسی توامان فقر و جهل و عناصر اصلی امنیت قضایی می پردازد و از دیگر مواردی که در کتاب "فاجعه جهل مقدس" بررسی شده، احیای سنت قم، اجتهاد و اعتدال، آمال حکیمان و دغدغه ی آنان نسبت به مساله ی صلح جهانی و همچنین حکمت کلام الله مجید از دریچه ی نگاه و اندیشه ی صدر المتالهین می باشد.
فرهنگ نویسی فارسی یکی از زمینه هایی است که در دوره ای به ویژه در شبه قاره رونق و اهمیت فراوانی داشته است. ناز بین آثاری که دربارۀ آن ها فرهنگ اختصاصی تدوین شده ، به نظر می رسد مثنوی،آثار سنائی،دیوان حافظ و برخی دیگر از متون مشهور فارسی خواستار و در نتیجه رونق بیشتری داشته است.شاهنامۀ فردوسی هم از متونی است که در شبه قاره خیلی زود و جدی بدان پرداخته شده است. یکی از واپسین فرهنگ لغت های اختصاصی شاهنامه در شبه قاره،کتاب معیار لغات قویم اثر میرزامحمد کشمیری متخلّص به “مجرم” است. این کتاب براساس نسخۀ منحصربه فرد آن محفوظ در “مجموعۀ آذر” کتابخانۀ دانشگاه لاهور تصحیح و با نوشتن مقدمه ای نسبتا مبسوط در شرح حال و آثار مولف و سرنوشت کتاب چاپ شده است.
"آذربایجان و شاهنامه" که "تحقیقی درباره جایگاه آذربایجان، ترکان و زبان ترکی در شاهنامه و پایگاه هزارساله شاهنامه در آذربایجان" را دربردارد، اثری است به کوشش سجاد آیدنلو که عمده ی هدفش تمرکز بر شفاف سازی نقش و جایگاه آذربایجان در داستان های شاهنامه می باشد. "آذربایجان و شاهنامه" پاسخی مستند و علمی به تمام شک و شبهه هایی است که تعدادی از منتقدان به متن شاهنامه و شخص فردوسی وارد ساخته اند و مطالعه ای این اثر به قلم"سجاد آیدنلو" که خود زاده ی آذربایجان و پژوهشگری آذری زبان است، می تواند پاسخگوی بسیاری از پرسش ها و نقدهایی باشد که در این زمینه به شاهنامه وارد شده است. اثر ارزشمند "آذربایجان و شاهنامه" در هفت فصل تنطیم شده که فصل نخست با عنوان "آذربایجان در شاهنامه" از نظر تاریخی به بررسی نقش آذربایجان از هر دو جنبه ی حماسی و اساطیری در داستان های شاهنامه پرداخته است. فصل دوم با عنوان "ترک / ترکان در شاهنامه" به مقایسه ی تاریخی و بررسی تفاوت های تورانیان در شاهنامه با ایرانیان هم تبار و همسایگان شرق و شمال شرق ایران پرداخته است و فصل سوم به بررسی "زبان ترکی در شاهنامه" اختصاص داده شده است. در فصل چهارم حضور "آذربایجان در روایت های ملّی- پهلوانی ایران (خارج از شاهنامه)" بررسی شده است و پس از آن فصل پنجم با سیزده بخش، "شاهنامه در آذربایجان" را زیر ذره بین برده است. فصل ششم برجسته ترین " شاهنامه شناسان و شاهنامه پژوهان آذربایجانی" را معرفی نموده و نهایتا در فصل هفتم کتاب "آذربایجان و شاهنامه" به "بررسی نظریات منتقدان آذربایجانی فردوسی و شاهنامه" پرداخته شده و هفتاد و شش عنوان از این نقدها در این بخش بیان شده است.
قطران تبریزی از گویندگان معروف قرن پنجم و بزرگترین شاعر آذربایجان پیش از نظامی و خاقانی است. او در میانۀ سا لهای ٤٠٠ تا ٤٨٥ ق می زیست. در این سالها با ناصرخسرو قبادیانی (درگذشت: ٤٨١ ق) دیدار کرد. اشارۀ ناصر خسرو در سفرنامۀ خود به این دیدار مشهور است، و دور نیست که اسدی طوسی مؤلّف لغت فرس و نیز عنصر المعالی نویسندۀ معروف قابوس نامه را هم در دستگاه امیران آذربایجان دیده باشد. قطران بیشتر ایّام شاعری خود را در دربار حاکمان آذربایجان و ارّان و ارمینیّه گذرانده و جمعی از آنان را ستوده است و به سبب همین پیوند بخشی از تاریخ شمال غربی ایران در شعر او انعکاس یافته است، چنا نکه دیوان او از مهم ترین منابع تاریخی و حتی گاه تنها منبع دورهای از تاریخ آن نواحی است. به علاوه، بسیاری از شخصیّت های مهمّ و مؤثّر آن روزهای آذربایجان و ارّان را با شعر قطران می توان شناخت و صورت کهن نا مهای بعضی از شهرها را در سخن او می توان یافت. گذشته از این بهر ههای تاریخی و جغرافیایی، شعر او مجموعه ای قابل ملاحظه از عناصر فرهنگی بخش هایی از ایران قرن پنجم را دربردارد.شعر قطران دنبالۀ شعر عصر غزنوی است و از شعر فرّخی، عنصری و ناصر خسرو تأثیر پذیرفته است؛ امّا در روزگار خود به شهرت و سرعت انتشاری رسیده است که همین رابطه و پیوستگی را میان شعر او و امیر معزّی شاعر معروف دربار سلجوقی نشان داده اند. از سوی دیگر، شعر قطران سند حضور شاهنامه در آذربایجان و ارّان قرن پنجم نیز هست.
غزلهای سعدی دارای سه بخش است: بخش اول با گفتاری کوتاه آغاز میشود با عنوان: دربارۀ غزل سعدی و لطف سخن او در این زمینه با خوانندگان بجای سروکار داشتن با سخنان ستایشآمیز متداول،با نقد و تحلیل غزل سعدی آشنایی حاصل کنند و موجب حسن تاثیر سخن او را دریابند. سپس متن مصحح غزلیات قرار گرفته است.تصحیح متن با استفاده از هفده متن نسخۀ کهن و بهرهوری از چاپهای معتبر و برخی شرحها و احیانا ترجمههای غزلها به زبانهای دیگر انجام پذیرفته است و در همۀ موارد دقت لازم رعایت شده است. بخش دوم توضیحات مربوط به متن را دربرمیگیرد بترتیب شمارۀ غزلها و ابیات. توضیحات مربوط است به کلمات ،ترکیبات،اصطلاحات،اشارات به آیات قرآنی و احادیث و نکات تاریخی و آنچه محتاج توضیح مینموده است. در اینجا سادگی و اختصار رعایت شده زیرا غزلیات سعدی مانند بوستان و گلستان صورت کتاب درسی اختصار رعایت شده زیرا غزلیات سعدی مانند بوستان و گلستان صورت کتاب درسی نداشته است و ندارد که مقتضی تفصیل باشد. اما هرجا آیات شریفۀ قرآن،احادیث،امثال و حکم و شعر و نکتهای به زبان عربی یا جز آن نقل شده ترجمۀ فارسی آنها نیز برای آسانی کار خوانندگان مذکور است. بخش سوم،شرح نسخه بدلهاست،بترتیب شمارۀ غزلها و ابیات آنها .
علیاشرف صادقی (زادهٔ ۲۵ اردیبهشت ۱۳۲۰ در قم) زبانشناس ایرانی، استاد بازنشستهٔ دانشگاه تهران و عضو پیوستهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. او بهعنوان چهرهٔ ماندگار در حوزهٔ ادبیات معرفی شدهاست.صادقی در ۲۵ اردیبهشت ۱۳۲۰ در خانوادهای مذهبی در قم بهدنیا آمد. پدرش معلم و پدربزرگش، اشرفالواعظین، واعظ بود. پدرِ پدربزرگش نیز مجتهد بود. صادقی، پس از تحصیلات ابتدایی و متوسطه در حکیم نظامی قم ، در ۱۳۳۸ به دانشگاه تهران رفت و در ۱۳۴۱ لیسانس ادبیات فارسی گرفت
در کتاب حاضر، برای روشن کردن نقش و دیدگاه های سیاسی و دیپلماتیک «محمدعلی فروغی»، معروف به «ذکاء الملک» از دولتمردان پرآوازة فرهنگی، فلسفی، ادبی، حقوقی، سیاسی و دیپلماسی دوران معاصر ایران، برخی از مقاله ها، نامه ها و سخنرانی های سیاسی او، به نثر در آمده است. برخی از عنوان های موضوعی این کتاب عبارت است از: خطابة تاج گذاری؛ سخنرانی دربارة جامعة ملل؛ حقوق و امتیازات اعضای پارلمان؛ تشریح سیاست خارجی دولت و... .
کتاب «نامههای خاموشان» که به کوشش محمد افشینوفایی و شهریار شاهیندژی گردآوری شده است، عنوان مجموعهاس شامل نامههای تنی چند از فرهیختگان ادب به استاد فرزانه ایرج افشار است؛ بزرگانی همچون مهدی آذریزدی، احمد آرام، جلال آل احمد، مهدی اخوان ثالث، عباس اقبال آشتیانی، مهندس مهدی بازرگان، صمد بهرنگی، ابوالقاسم انجوی شیرازی و… «نامههای خاموشان»، عنوانی که ایرج افشار برای این کتاب برگزید، از جنبههای گوناگونی مهم است: حالات شخصی نویسندگان آنها را – که اغلب اشخاص سرشناسی هستند – در بعضی از گوشههای زندگی شان باز می نماید. گاه بیانگر کیفیت فضای فرهنگی – اجتماعی و تا حدی سیاسی روزگاری است که نامهها در آن به رشتهی تحریر درآمدهاند. نظر نویسندگان را دربارهی بعضی کتابها، مجلات، اشخاص و یا حوادثی که روی داده، منعکس می کند. از طرفی این نامهها نمودار نوع روابط نویسندگانشان با ایرج افشار هم هست.
کتاب اسرارنامه مشتمل است بر ۳۳۰۵ بیت در ۲۲ مقاله است. سه مقاله نخستین آن به ترتیب دربارهٔ توحید و نعت رسول اکرم و فضائل خلفای راشدین است. از مقاله چهارم به بعد دربارهٔ موضوعات گوناگون تصوف است.
هنر عطار در این است که علاوه بر اینکه داستان را بسیار زیبا و با بیانی شیرین عنوان می کند، مسایل عمیق عرفانی و اخلاقی را داخل آن گنجانده و به گوش مخاطب می رساند. در این ابیات عطار درباره شعر خود صحبت و اینطور عنوان می کند که تا به حال هیچ کس آنچه را او در شعرش آورده بیان نکرده و معتقد است که: چو شعر من همه توحید پاک است اگر در خلد برخوانی چه باک است؟ سپس نام کتاب را اینگونه بیان می کند: در گنج الهی برگشادم الهی نامه نامِ این نهادم بزرگانی که در هفت آسمانند الهی نامه عطار خوانند