حق و سوء استفاده از آن" اثری است قابل توجه به قلم استاد "محمد علی موحد"، که ابعاد مختلف حق و سوء استفاده هایی را که ممکن است از آن صورت بگیرد به تصویر می کشد. استاد "محمد علی موحد" در مقدمه ی این اثر، دو معنای اساسی حق را که یکی به ذات باری تعالی برمی گردد و دیگری به معنای اختیار و امتیاز برای افرادی است که در اجتماع انسانی زندگی می کنند، مورد بررسی قرار می دهد. موضوع این کتاب، پرداختن به معنای اخیر حق است که می تواند مورد سوء استفاده قرار بگیرد و می توان از لحاظ حقوقی پیرامون آن بحث کرد. در این راستا کتاب "حق و سوء استفاده از آن" در فصل هفت به نگارش درآمده و استاد "محمد علی موحد" در هر فصل، مهم ترین مبانی حقوقی پیرامون این مساله را تشریح می نماید. پیش از آغاز فصول اصلی، مدخلی ارائه شده که در آن حق و حدود مادی و معنوی آن، تجاوز از "حق و سوء استفاده از آن"، سابقه ی تاریخی این بحث و روایت های جدید از این نظریه ی دیرین مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه محتوای کتاب شامل "حق و سوء استفاده از آن" از دیدگاه فقه اسلامی، "حق و سوء استفاده از آن" در کنار مستندات قرآنی، قاعده ی لاضرر و مستندات روایی آن، تجزیه و تحلیل حدیث لاضرر، تطبیق قاعده نسبت به موارد مختلف "حق و سوء استفاده از آن" و مبنای مسئولیت در "حق و سوء استفاده از آن" تجزیه و تحلیل شده است و در فصل انتهایی اثر، مطالب مورد جمع بندی، قضاوت و نتیجه گیری قرار می گیرد.
در باب تشریح حقوق و فلسفه ی آن، محمدعلی موحد یکی از اعجوبه های زمان محسوب می شود. وی با تسلط کامل به امور حقوقی ابتدا خود حق و سپس فلسفه ی آن را برای مخاطب شرح می دهد و خواننده را از مرتبه ی شناخت حقوق ذاتی و ابتدایی اش تا تعالی و تکامل اندیشه و حق و حقوق شهروندی همراهی می کند. کتاب در هوای حق و عدالت، اثر این تاریخ نگار و حقوق دان برجسته ی معاصر، بیش از همه چیز قصد آشنایی مخاطب با حقوق خود را دارد و این امر را از طریق آشناسازی خواننده با فرهنگ اروپا و خط و مشی آنان در مساله ی حقوق شهروندی محقق می سازد. مخاطب با خواندن این اثر تا حد زیادی با دیدگاه اندیشمندان بزرگ نظیر ژان ژاک روسو، کانت، جان لاک و دیگران آشنا می شود. در فصل های این کتاب با مواردی نظیر تعریف و چیستی حق، تعاریف حق و انصاف و عدالت و قانون و ارتباط آنان با هم و با دولت، تعامل سیاست و دیانت با بهره گیری از خطوط فکری ابوعلی سینا و ابن خلدون، جهان و انسان مدرن، سیر سیصد ساله ای در مفهوم حقوق طبیعی و تکامل آن به حقوق بشر، تعاملات نوین حق و قانون، دیدگاه های نو در مبحث عدالت، استفاده ی نابجا از قدرت و حکومت و زیر پا نهادن حق و سو استفاده از اختیارات، بحث جهانی حقوق بشر و بسیاری موارد دیگر سخن به میان آمده است. سرانجام برای آشنایی بیشتر مخاطب با حقوق شخصی و شهروندی، اعلامیه ی حقوق بشر و عهد و میثاق های جهانی در انتهای کتاب بیان شده است.
محمدعلی موحد (زادهٔ ۱۳۰۲، تبریز) عرفانپژوه، تاریخنگار و حقوقدان، و عضو پیوستهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی است.صمد موحد برادر اوست. محمدعلیموحد تحصیل را در مدارس تدین و اتحاد نو تبریز آغاز کرد و در سال ۱۳۱۹، پس از اخذ دیپلم متوسطه در رشتهٔ ادبی، به تهران آمد. اما بهواسطهٔ فوت پدر (در سال ۱۳۱۷) به تبریز بازگشت و سرپرستی خانواده را برعهده گرفت و به مدت ده سال در تبریز و تهران اقامت گزید.وی در طول زندگی خویش همواره مشغول تحقیق، تألیف و ترجمه بوده و آثار شاخصی از خود ...
این کتاب پژوهشی است درباره موضوع مصادره یا ملی کردن و غرامت. این موضوع نه تنها از نظر دست اندرکاران رشته های حقوق یکی از مباحث بسیار مهم این علم به شمار می رود، بلکه در سطحی وسیع تر برای همه پژوهشگران و علاقمندان در زمینه های اقتصادی و سیاسی، جالب توجه است. ایران در زمینه قراردادهای نفتی، پیش کسوت بود. اولین امتیازنامه نفتی خاورمیانه در این جا به امضاء رسید و نیز ایران اولین کشوری بود که اختلاف آن با شرکت های بزرگی نفتی به مراجع بین المللی کشانده شد. شمار دعاوی ایران و اهمیت و حجم آن ها، از هر کشور دیگر بیشتر بوده است. کتاب حاضر دفتر دوم از سلسله مباحثی است که با دانشجویان دوره دکتری حقوقی در میان گذاشته شده است. دفتر اول این مباحث اختصاص به مسئله «قانون معاکم» داشت که از مسائل مهمه رشته ای از علم حقوق است که تعارض قوانین و یا حقوق بین المللی خصوصی نامیده می شود. دفتر دوم مختص مباحثی در باب مصادره یا ملی کردن و غرامت است که نه تنها از نظر طلاب رشته های حقوق یکی از مباحث بسیار مهم این علم به شمار می رود بلکه در سطحی وسیع تر برای همه پژوهشگران و علاقه مندان در زمینه های اقتصادی و سیاسی جالب توجه تواند بود و بررسی و تأمل در مضامین آن را به جوانان اهل تحقیق توصیه میکنیم. اگر فضل خدا و توفیق او یار و مدد کار باشد این سلسله مباحث دفتر سومی هم خواهد اشت که مختص گزارشی از داوری های نفتی ایران خواهد بود. روایت موجز و منسجمی در مینه هر یک از آن دعاوی با ملخصی از ادعاها و مدافعات طرفین و سرنوشت نهاییهر دعوی در آن دفتر خواهد آمد. گزارش داوری های نفتی ایران، به رغم شمار زیاد و اهمیت و حجم قابل ملاحظه آنها که در بند اول این دیباچه به آن اشاره شد، در اختیار مردم قرار نگرفته است. دسترسی به کم و کیف این دعاوی و اطلاع از زیر و بم ماجراها حتی بر اهل فن و تخصص به آسانی میسر نیست. همه میدانند که به دنبال ملی شدن صنعت نفت ایران در دولت دکتر مصدق، بریتانیا دعوایی علیه ایران در دیوان دادگستری بین المللی مطرح کرد.
"هیاهو بر سر هیچ" یا "مبالغه مستعار" یک پژوهش مستند است که در آن "محمد علی موحد"، مدارکی که شیوخ عرب با استناد بر آن ادعای مالکیت بر جزایر ابوموسی، تنب کوچک و تنب بزرگ دارند را مورد تحقیق و بررسی قرار داده است. "محمد علی موحد"، تلاش نموده تا "هیاهو بر سر هیچ" را به دور از هرگونه رفتار متعصبانه و دارای جهت گیری به نگارش در بیاورد تا از مجرای مستندات و پژوهشی متقن، زمینه ی صلح جویی و رفع سو تفاهمات میان طرفین دعوی را فراهم سازد. "هیاهو بر سر هیچ" به جهت اهمیت اسناد مطرح شده و زمینه ای که سال ها مورد جنجال بوده و به کوشش "محمد علی موحد" نوری از حقیقت بر آن تابانده شده، مورد توجه نهادهای پژوهشی خارج از کشور نیز قرار گرفته و تا کنون به چندین زبان از جمله ترکی استانبولی و فرانسوی برگردانده شده است. از جمله مواردی که در کتاب "هیاهو بر سر هیچ" مورد تحقیق و تفحص قرار گرفته است، موقعیت طبیعی جزایر نامبرده شده، ارتباط افغانستان با مسائل خلیج فارس، حضور و نفوذ بریتانیا در خلیج فارس و معاهدات صورت گرفته میان ایران و انگلستان در این زمینه می باشد. علاوه بر این اسنادی از اداره ی محرمانه ی حکومت هندوستان در این کتاب بررسی شده که اولین مراحل بروز اختلافات بر سر مالکیت جزایر، بازخوردهای آن در دوره ی قاجار و ادامه ی اختلافات در زمان رضاشاه را نشان می دهد. پس از این ارزیابی مفصلی از مدارک و دلایل طرفین صورت گرفته که نامه نگاری ها و ارزیابی این نامه ها را نیز شامل می شود. در پایان نیز ضمائمی از اسناد و مدارک و نامه ها ارائه شده که به همراه نقشه ی خلیج فارس و موقعیت جزایر مطرح شده در اختیار خوانندگان قرار گرفته است.
شمس تبریزی نوشتهٔ دکتر محمدعلی موحد را نشرنو با ویراستی جدید به دوستداران شمس تقدیم کرده است. مؤلف در این کتاب ابتدا به سابقهٔ فارسی دَری در آذربایجان، صوفیان آن سرزمین، اوضاع سیاسی آن دیار و حملهٔ مغولان به تبریز میپردازد و در ادامه نام و نشان شمس، تحولات روحی او، و سیر زندگانی وی را برمیرسد و سپس بزرگان آن روزگار را معرفی میکند. شرح سفر شمس به قونیه و آشنایی با مولانا مباحث بعدی کتاباند. نویسنده در ادامه تصویر مولانا در مقالات شمس و تصویر شمس در کلام مولانا را میکاود. کتاب با توصیف «جهان شادمانهٔ شمس» پی گرفته میشود و با «غروب خورشید»، شرح رحلت شمس به دیار باقی، پایان میپذیرد.