قهوه استانبول نیکو می‌سوزد

«قهوهٔ استانبول نیکو می‌سوزد» توصیف شهر استانبول به روایت مسافران دورهٔ قاجار در سفرنامه‌های آنان، به کوشش علی‌اکبر شیروانی گردآوری شده‌است. این اثر یکی از کتاب‌های مجموعه جذاب «تماشای شهرِ» نشر اطراف است که هدفش معرفی کلان‌شهرهای دنیای عصر قاجار از نگاه مسافران ایرانی است. در این کتاب با استانبول از نگاه مسافران ایرانی که معمولا از بزرگان و توان‌مندان دوره قاجار بودند و هنگام سفر یادداشت و سفرنامه می‌نوشتند، همچون حاج سیاح، افشار ارومی، فرهادمیرزا و... آشنا خواهیدشد. چه بهتر که گوشه‌هایی از سفرنامه‌ی شاه ایران، ناصرالدین‌شاه را به این دیار بخوانید: از تبعهٔ ایران که در استانبول زیاد هستند قریب سه هزار نفر در پنج کشتی بخار بسیار بزرگ سوار شده به استقبال آمده بودند. کشتی‌های خود را نزدیک کشتی ما آوردند. در این بین صدراعظم ما با شاهزادگان و غیره به قایق نشسته از آن کشتی به این کشتی می‌آمدند. یکی از کشتی‌هائی که تبعهٔ ایران در آن بودند دود کرده، راند که نزدیک کشتی ما بیاید. قایق صدراعظم و سایرین کم مانده بود بخورد به این کشتی و غرق شود. خدا رحم کرده به یک طوری خلاص شده، رسیده، آمدند بالا. اغلب پیشخدمت‌ها هم با لباس رسمی بودند. سایر پیشخدمت‌ها و غیره همه در کشتی اول ماندند. خلاصه راندیم. دست راست جزایر زیاد است و کوه و درخت و بعضی هم چشمهٔ آب دارد. از فرنگی‌ها و بعضی متمولین عثمانی را گفتند آنجاها عمارات می‌سازند که تابستان‌ها به گردش بروند اما ما عمارتی ندیدیم‌ــ شاید توی دره‌ها و پشت تپه‌ها بوده است. رسیدیم به اول آبادی شهر استانبول. دست چپ خاک اروپا است دست راست خاک آسیا. ما نزدیک به خاک اروپا می‌راندیم. کشتی‌های بخار که ایلچیان خارجه نشسته، استقبال آمده بودند دیده شد. اول آبادی بعضی خانه‌هاست. بعد ابتدا می‌شود به دیوار کهنهٔ سنگی که بروج داردــ قلعه‌ای‌ست از عهد قیاصره ساخته شده است. چون این نوع قلعه‌جات حالا به کار نمی‌خورد تعمیر نمی‌کنند اما چون همه از سنگ و مستحکم است هنوز اغلبی باقی است. این قلعه محیط است شهر قدیم استانبول را که همه در روی تپه و ماهور و دره واقع است.