فرهنگ اساطیر کلاسیک (یونان و روم)

در این پژوهش، پس از مرور انتقادی نظریۀ توتمیسم و درنگی کوتاه بر ادیان ایرانی، به جست وجوی نشانه های بازمانده از کیشی کهن در روایت های ایرانی پرداخته شده است که در کانون آن، توتمیسم و آیین های اخترماری، به چشم می خورد. جست وجوی نشانه های این کیش از یاد رفته در شاهنامه و روایت های ایرانی ما را به شناختی ژرف تر از داستان های ملّی رهنمون خواهد شد و بخش هایی از روایت ها را که در پی زدودگی و دگرگونی، پنهان شده است، آشکار خواهد کرد.

انسان از هزاره‌های پیشین تا همین امروز با اساطیر درگیر بوده و بی‌وقفه زندگی‌اش با حضور آن‌ها گذشته است. کمتر متفکر، هنرمند و ادیبی را می‌توان نام برد که مسئله‌ی اساطیر و نقش‌شان در تاریخ بشر و زیست – جهان انسان برایش واجد اهمیتی ویژه نباشد. اسطوره‌ها چه از نوع متقدم و چه از نوع متاخرشان، چنان بر همه‌ی جنبه‌های زیستن ما در جهان سایه انداخته‌اند که از جزئی‌ترین و خصوصی‌ترین لحظه‌های زندگی مثل زندگی زناشویی تا عمومی‌ترین وضعیت‌ها مثل حضور در مراسم تدفین، به آن‌ها مرتبطند. سیروس شمیسا که سال‌های متمادی عمرش را به نوشتن و پژوهش در حوزه‌های مختلف فرهنگ، هنر، ادبیات، فلسفه، روان‌شناسی و ... گذرانده، مجموعه‌ی یادداشت‌هایی که طی سالیان درباره‌ی اسطوره‌ها نوشته را در قالب کتاب «اساطیر و اساطیرواره‌ها» گرد آورده است. این یادداشت‌ها که ماحصل تدقیق و تعمق در پدیده‌های پیرامونی نویسنده است، از چیستی و چرایی اسطوره‌ها تا نسبت‌شان با تاریخ، ادابیات، هنر، سیاست، دین و ... را در برمی‌گیرند. شمیسا از تماشای یک فیلم سینمایی گرفته تا حضور در مراسم عید پاک در واتیکان را جرقه‌هایی در نوشتن یادداشت‌ها این کتاب می‌داند و با توجه به وسعت نظر و دامنه‌ی وسیع معلومات و قوه‌ی تحلیل‌اش، مجموعه‌ای خواندنی را به نام اساطیر و اساطیرواره‌ها عرضه کرده است.

قسمت هایی از کتاب فرامرز نامه بزرگ (لذت متن) از دیرباز که روایات مربوط به خاندان های بزرگ ایرانشهر با روایات کیانی درآمیخت، اعضای دو خاندان نقش مهمی در تکوین و گسترش این روایات بر عهده داشتند: یکی خاندان کارن به رهبری گودرز و دیگری خاندان سکایی رستم. بخش مرسوم به پهلوانی شاهنامه پر است از پهلوانی های اعضای این دو خاندان در جنگ ها و لشکرکشی های گوناگون بر ضد دشمنان ایرانشهر. از میان این دو خاندان، پهلوانان خاندان رستم، چه در شاهنامه و چه در بیرون از شاهنامه نقش پررنگ تری بر عهده داشتند؛ به ویژه سام، پسرش زال و رستم نامدار پسر زال و فرامرز پسر ستم.