«و توی دروازه» رمان نوجوان و درباره برشی از دفاع مقدس با زبان طنز به قلم «عباس سعیدی» است. هر چقدر نام «و توی دروازه» برای یک رمان غیرمنتظره است، آنچه در متنش میخوانید غیرمنتظرهتر و شگفتآورتر است. داستانی صمیمی و خواندنی از ماجراهای پسری عزیزدردانه که به جبهه میرود و نه تنها شیطنت نمیکند که فرصت شیطنت هم پیدا نمیکند. از همان لحظههای اول ورود شخصیت اول به جبهه، جنگ روی اصلی خود را نشان میدهد. جنگی نابرابر بین اهالی یک روستا با سربازان تا بن دندان مسلح بعثی. و توی دروازه پر از هیجان و تلخی و گلوله و تعقیب و گریز است. ترکیب تلخی صحنههای دردناک جنگ با روایت شیرین تجربهای جدید از داستانهای دفاع مقدس را پیش رویتان قرار میدهد. هر چقدر آنچه در داستان رخ میدهد تلخ و تحملناپذیر است نثر و لحن داستان شیرین و خوش و خواندنی است. و توی دروازه همانقدر که مناسب نوجوانانی است که فکر میکنند جنگ شوخی بوده، مناسب کسانی است که دوست دارند داستان طنز و خوشمزه بخوانند.
کتاب یک شهر یک خانه: خاطرات دریادار دوم تکاور داریوش ضرغامی به قلم مریم حضرتی، از مجموعه «قصههای دریا»، به شرح مختصر و مفید خاطرات زندگی، جنگ و ایثار و فداکاریهای یکی از قهرمانان هشت سال دفاع مقدس داریوش ضرغامی، جهت نشان دادن تلاش و اهمیت نیروی دریایی جمهوری اسلامی به نوجوانان میپردازد. مجموعه «قصههای دریا» خاطرات جمعی از فرماندهان نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران (نداجا) است. این مجموعه شامل: «من یک کلاه سبزم!» خاطرات امیر دریادار دوم تکاور محمدحسین محیطی نوشته فاطمه بهبودی، «یک شهر، یک خانه» خاطرات دریادار دوم داریوش ضرغامی نوشته مریم حضرتی، «کلاه یادگاری» خاطرات عیسی حسینی بای نوشته رضا کاظمی، «سی کشتی، یک فرمانده!» خاطرات ناخدا یکم فرید آگه دل نوشته لیلا نظری گیلانده، «سبلان زنده است» خاطرات امیردریادار عبدالله معنوی رودسری نوشته رضا قلیزاده علیار، «درست یک پا روی زمین» خاطرات ناخدا یکم سلیمان محبوبی نوشته محمداسماعیل حاجی علیان و چند کتاب دیگر است.
کتاب حاضر، خاطرات سید محمد انجوی نژاد از رزمندگان گردان یاسین، و گروهان قهار، که وظیفه غواصی را در ایام جنگ ایران و عراق داشتند که انجوی نژاد آن را به صورت خاطرات داستانی روایی در 99 صفحه نوشته است. کتاب حاضر، خاطرات است از رازها، شب زنده داریها، عملیات کربلای 4، همرزمان گردان نوح، گروهان ستار، اسماعیل قاآنانی، فرماندهان لشکر 21 امام رضا (ع)، مخلصین جبهه های جنگ گردان یاسین، شهید امیر نظری، معاون گردان یاسین و معاون تخریب لشکر 21 امام رضا (ع)، شهید خلیل محدثی فرمانده گردان یاسین که بیشتر خاطرات بر اساس این بزرگان و حوادث گردانها و شهادت شهیدان گردانها، می چرخد. حرکت از مشهد مقدس، حرکت به سمت اهواز، پیوستن به لشکر تخریب 21 امام رضا، آشنایی با گردانهای نظیر نوح، ستار، یاسین، شرکت در عملیات کربلای 4، شهادت هم رزمان و عزیزان که از دوران دبستان با هم بوده اند، مانند شهید شیبانی، نحوة شهادت، شوخیهای شهادت گونه شهیدان در هنگام ادامه شدن برای رحل سفر، رو به رو شدن با نیروهای عراقی، پیروزی پس از جنگ، تمرین غواصی، جنگهای دریایی غواصی از اهم مطالب کتاب حاضر است کتاب تقدیم شده است به همة شهدای غواص و خانواده های شهدای گردان یاسین. در کتاب همواره از دو شهید علی شیبانی و سید هادی مشتاقیان یاد می کند که بیشتر حوادث کتاب دور و بر او و دوستانش می گردد. کتاب حائز رتبه اول کتاب دفاع مقدس، ادبیات دفاع مقدس و جشنواره ایثار، ادب و پایداری 1379 گردیده است.
مجموعه «آتش به اختیار» خاطراتی از سرگذشت دیدهبانان سیار و نفوذی جنگ تحمیلی است. کسانی که در عملیات کربلای ۵ درخشیدند و از نظر تکنیکی و تاکتیکی مهارت کافی داشتند. حجت ایروانی، نویسنده کتاب، خودش یکی از دیدهبانان روزهای جنگ بودهاست و نام کتابش، نام یکی از خاطراتش است. برخی از خاطرات این کتاب تاریخ دارند و برخی دیگر بدون تاریخ هستند. ۱۳ خاطره از کتاب، ماجراهایی هستند که برای خود راوی اتفاق افتادهاند و باقی خاطرهها هم نقل قول دوستان او. دو خاطره از این کتاب پیشتر در کتابهای «آلواتان» و «تپه های لاله سرخ» به چاپ رسیدهاند.
نوشتن درباره شخصیتهای بزرگ همیشه دو دیدگاه اصلی را در مقابل یکدیگر قرار میدهد. اولین دیدگاه این است که دربارهی این افراد آنقدر نوشته شده است، که نوشتن اثر تازه کاری ساده و گاهی بیهوده تلقی شود. دیدگاه دوم اینکه نوشتن درباره شخصیت این افراد بسیار سخت است، چون پیچیدگیهای شخصیتی و عمق و عظمت انسانیت این انسانها به حدی بالاست که نوشتن را سخت و پرتکلف میکند. سید مهدی شجاعی، نویسندهی کتاب مرد رویاها، میگوید:« شهید مصطفی چمران، از افرادی است که به دلیل موقعیت اجتماعیاش احتمالا هرآنچه میبایست دربارهاش بیان میشده، تا پیش از این گفته شده است. چمران به طور عمده در ایران به دلیل نوع حضورش در سالهای دفاع مقدس در جبهههای غرب و نیز اطلاعاتی مختصر از حضورش در لبنان شناخته شده است. مرد رویاها که این روزها پیش از تصویری شدن، خوانده شده است، داستانی است از زندگی مصطفی چمران است.»
غلب کتابهایی که به خاطرات دوران جنگ تحمیلی علیه ایران پرداختهاند، بر اساس خاطرات شفاهی رزمندگان در دوران پس از جنگ نگاشته شدهاند. اگرچه این کتابها آثار بسیار ارزشمندی هستند، اما باید اذعان داشت آثار هنری که بعدها بر اساس خاطرات جنگ خلق میشوند، تحت تاثیر شرایط روز جامعه و بر اساس ایدئولوژِی و عقاید روایتگران و یا مؤلفان اثر در زمان خلق آن تولید میشوند. اما کتاب «حرمان هور» بر اساس دستنوشتههای شهید احمدرضا احدی در حین جنگ تالیف شده است و از این رو فضای حاکم بر جبهههای جنگ بهخوبی در آن منعکس شده است. تحصیلات آکادمیک شهید احمدرضا احدی و تسلط او به ادبیات ایران و جهان، این اثر را از دیگر آثار حوزه ادبیات دفاع مقدس متمایز میکند. زبان منظوم و نثر شیوای نگارنده، رنگ و بویی شاعرانه به جنگ بخشیده و استفاده از اشعار کلاسیک و مدرن فارسی، به غنای ادبی این دستنوشتهها کمک فراوانی کرده است.
یکی از مبارزان زن پیش از انقلاب، به ذکر خاطرات و جانفشانیهایش در راه انقلاب میپردازد تا به همگان یادآوری کند که مردان تنها مبارزان این عرصه نبودند و زنانی هم بودند که زنانه بر سر اعتقادات و آرمانهایشان جنگیدند تا این پیروزی را نصیب مردم ایران کنند.
اشعارِ «قطار اندیمشک» اعتراضیست به هشت سال جنگ علیه مردم ایران و هم ادای دینی به فرزندان ایرانزمین که نگذاشتند یک وجب از خاک این سرزمین تصاحب شود. خود شاعر هم تاکید دارد که این اشعار در دو محور مشترکاند؛ شعر مقاومت و اعتراض. قزوه این شعرها را از سال 63 سروده و تا «قطار اندیمشک» که پیش از این چهار بار چاپ شده، در یک کتاب منتشر کرده است. شهادت، دلاوری، ایثار، رشادت، جنگاوری، اعتراض به فراموشی یاد شهدا و دفاع مقدس، از مضامین مهم این کتاباند.
رمان «نشانه های صبح» از ابراهیم حسن بیگی بعداز ۲۰ سال به چاپ دوم رسیده و توسط انتشارات شهرستان ادب به چاپ رسیده است. این کتاب داستان درگیری های شهر کاوه در سال ۵۸ است. ابراهیم حسن بیگی از نویسندگان داستان های دفاع مقدس است. او در سال های جنگ مدتی به عنوان رایزن فرهنگی ایران در عشق آبادِ ترکمنستان به سر برد و در اوایل ۱۳۷۸ که «انجمن قلم ایران» اعلام موجودیّت کرد، وی یکی از اعضای هیأت مؤسّسِ آن بود.
کتاب ایران شهر 2 اثر محمدحسن شهسواری است به چاپ انتشارات شهرستان ادب. کتاب پیش رو دومین جلد از مجموعه رمانی چند جلدی است که در آن حوادثی مرتبط به جنگ ایران با عراق و دوران دفاع مقدس به تصویر کشیده شده است. اثری که پا گرفته تا از قهرمانان بی بدیلی بگوید که شجاعت، فداکاری، ایستادگی و ایثار بن مایه ی وجودشان را شکل داده و لازم است حالا که قهرمانان حقیقی هستند قصه ای ویژه به آن ها اختصاص یابد. ایران شهر پیرامون خرمشهر و جنگ جریان دارد اما همه ماجرای آن در میدان جنگ روایت نمی شود. هرچند در خلق اتفاقات تاریخی به وقوع پیوسته در رمان حاضر از مستندات و خاطرات مکتوب و شفاهی افراد گوناگون بهره گرفته شده اما شخصیت هایی که در صفحات این رمان زندگی می کنند زاده تخیل نویسنده اند.
ایرانشهر نوشته محمد حسن شهسواری است. در نظر بگیر قهرمانی بی بدیل را که قصه ندارد. خود را با همه ی جسم و جان به دیواره های قفس روزمرگی می گوید برای رها شدن و نشستن در قصه ای، قصه ای که بتواند با آن همه ی شجاعت ها و فداکاری ها و نیک سرشتی ها و ذوب شدن ها و بازرستن هایش را بروز دهد. انسان های بزرگ از سرزمین هایی می آیند که توان سرودن حماسه های سترگ داشته باشند چه سوخته ذهنی است و چه سوخته فردی است و چه سوخته خاکی است آن خاک و فرد و ذهنی که نتواند برای قهرمانش قصه ای بسازد.
کتاب ارتداد رمانی شگفتآور به قلم وحید یامین پور است که در ژانر تاریخ متناوب نوشته شده و شما را به 22 بهمن سال 1359 میبرد؛ روزی که انقلاب به جای پیروزی با شکست مواجه میشود! یک مغلوبیت تمام عیار... داستان از طریق مردی عاشق روایت میشود که داستان زندگیاش در این دوران تیره از تاریخ رقم میخورد. روایتی بهموقع، هوشمندانه و بیدارکننده.
کتاب ساجی: خاطرات نسرین باقرزاده همسر سردار شهید بهمن باقری نوشتهی بهناز ضرابی زاده، روایتگر سرگذشت یکی از زنان مقاوم و فعال در حوادث و اتفاقات جنگ تحمیلی عراق علیه ایران است. در این اثر جنگ تحمیلی با نگاهی انسان دوستانه، به تصویر کشیده شده است. ساجی، عنوان کتابی است که از سالهای کودکی نسرین باقرزاده در خرمشهر شروع شده و تا زمان جنگ در این شهر ادامه پیدا میکند. چند روز نخست جنگ خانواده باقرزاده در خرمشهر بودند، اما به ناچار خرمشهر را ترک کرده و مانند دیگر زنان حاضر به شیراز روانه میشوند، ولی مردها در خرمشهر مانده و از این شهر حفاظت میکنند. در این دوران اتفاقات مختلفی میافتد که جذابیتهای خاصی دارد. بانوان یا به خرمشهر و بوشهر یا در شهرهای دیگر پراکنده میشوند، اما راوی این خاطرات به خاطر اینکه در خرمشهر میماند و کنار همسرش قرار دارد به شهرهای گوناگون مثل قم، ماهشهر و آبادان رفته و مدتی را در این شهرها زندگی میکند. وی روزها و شرایط سختی را میگذراند و سالهای پایانی دوباره به خوزستان باز میگردد تا اینکه در 29 فروردین 1367 سردار باقری به شهادت میرسد.
معصومه رازمهری در کتاب یکشنبه آخر به عنوان یک زن رزمنده از خاطرات خود سخن میگوید. او در سالهای جنگ دفترچه یادداشت کوچکی داشته که گاه و بیگاه چیزهایی در آن مینوشته است. این دختر خرمشهری با شروع جنگ پا به جبهه میگذارد و تا پایان آن، عمر و بهترین لحظات زندگیاش را صرف کمک به رزمندگان میکند. یکشنبه آخر دارای لحنی ساده و صمیمی است که باعث میشود، بار دیگر عظمت جنگ را احساس کنید. ماجرای کتاب «یکشنبه آخر» کاملا مستند بوده و نویسنده آن را با حوادث اجتماعی پیوند زده است؛ همچنین در خاطرهنویسی حسهای فیزیکی همچون رنگ و بو و توصیفات، میتوانند در ترسیم فضای اجتماعی مفید باشند. یکشنبه آخر در این موضوع موفق بوده و کار نویسنده آن، راضیکننده به نظر میرسد. از طرف دیگر نگاه طنزآمیز راوی و خاطرات در آن طنز تلخی ایجاد کرده که جالب توجه است؛ رامهرمزی در سختترین شرایط هم لبخند را فراموش نکرده و امیدوار بوده است.
کتاب فرنگیس شامل خاطرات فرنگیس حیدرپور متولد سال ۱۳۴۱ است. در سال ۱۳۵۹ پس از حمله عراق به محل تولد فرنگیس، مردم به درههای اطراف فرار میکنند. فرنگیس که در آن زمان ۱۸ سال داشت شب هنگام همراه برادر و پدرش جهت تهیه غذا به روستا باز میگردند. همیشه وقتی تندیس زنی تبر به دست را کنار پارک شیرین کرمانشاه می دیدم با خودم فکر میکردم کاش بتوان یک روز این زن قهرمان را از نزدیک ببینم و با او حرف بزنم زنی که تنها با یک تبر یک عراقی را کشت و دیگری را اسیر کرد.
در عملیات «بیت المقدس» که در روز آزادسازی خرمشهر انجام شد؛ یک گردان از لشکر ۴۱ثارالله به فرماندهی «قاسم سلیمانی» در محاصرهی دشمن گرفتار شدند و تعدادی از نیروهای ایرانی توسط ارتش عراق به اسارت در آمدند. از نیروهایی که اسیر شدند، ۲۳ نفر، نوجوانهایی بودند که پانزده تا هفده سال بیشتر نداشتند. کتاب «آن بیست و سه نفر» نوشتهی احمد یوسفزاده روایت هشت ماه از اسارت نه سالهی یکی از همین ۲۳ نفر است. زبان روان و روایت دوست داشتنی یوسفزاده از روزهای اسارت، شرح دیدارهای این نوجوانها باصدام و خبرنگاران و تمامیلحظات تلخ و شیرینی که آنها با هم داشتهاند، مطالعهی این کتاب را برای مخاطب دلپذیرتر کرده است.
رمان جمجمهات را قرض بده برادر، نوشته مرتضی کربلایی لو، روایتگر داستان گروهی از غواصان ایرانی است که وظیفه شناسایی عملیات را دارند، فرماندهشان را به تازگی از دست دادهاند و چون از اتفاقات آینده و زمان دقیق عملیاتی که در پیش است باخبر نیستند با فرمانده جدیدشان به مشکل برمیخورند. در ادامه ماجرا شخصیتهای داستان درگیر حوادثی میشوند که جنبههایی ناگفته از روایت روزهای دفاع مقدس است.
کتاب حاضر، با هدف بیان شجاعت ها و دلاورمردی های رزمندگان دوران دفاع مقدس و ذکر بخش هایی از واقعیت ها، سختی ها و تلخی های گزنده جنگ تدوین شده است. «اویس» جوان که پدر خود را در هنگام درگیری با "جنگلی های کمونیست" از دست داده، برای خدمت به میهن و گرفتن انتقام خون پدر، راهی «کردستان » شده و به جنگ با ضد انقلاب منطقه می پردازد. مدت ها بعد او را در حالی که موج انفجار و صحنه های دلخراش، روح و جسمش را تحت تأثیر سوء قرار داده به خانه بازمی گردانند. «اویس»، روزهایش را با مرور چندباره خاطراتش از زمان شهادت پدر تا هنگام بازگشت به خانه می گذراند و در این بین به این باور رسیده که برادری داشته به نام «سیف الله» که نمونه رشادت، ایمان، شجاعت و دلاوری بوده و در تمام مراحل جنگ او را همراهی می کرده تا روزی که خود را در «کردستان» سپر بلای یاران کرده و به شهادت می رسد. اطرافیان «اویس» نگران او هستند اما او در توهمات و تخیلات خویش غرق شده و با یاد همرزمان و «سیف الله» دلخوش است.
داستان در همدان سالهای جنگ میگذرد. شهری که زیر بارش موشکهای صدام به سختی نفس میکشد. مخصوصا وقتی انبار نفت را هدف قرار میدهند و صبح که مردم از خواب بیدار میشوند روی همه چیز را قشری از خاکستر گرفته. چاپ پنجم رمان آواز بلند با ظاهری جدید عرضه شد.
مجموعه «6410 روز تنهایی» 30 قطعه شعر در حوزه دفاع مقدس است. اشعار این کتاب ، گاه از دید یک زن به عنوان همسر، مادر و یا خواهر شهید روایت می شود و گاه چشم انتظاری یک همسر و مادر شهید ، مفقود الاثر و یا آلام یک همسر جانباز را به زبان شعر حکایت می کند. مجموعه شعر «6410 روز تنهایی» حکایت جانسوز تنهایی و شیدایی و رنجهای همسر شهید یا جانباز است که به زبانی شاعرانه روایت شده است .