حلاج اسرار

زنده‌یاد بیژن الهی، درگذشته به سال 1389، کتاب «حلاج الاسرار» ــ شامل ترجمه نثرهای عرفانی منصور حلاج و برخی اشعارش ــ را برای نخستین بار در سال 1362 منتشر کرد. سال‌های پیش از انقلاب اسلامی ایران، اشعار این کتاب از سوی انتشارات «انجمن فلسفه ایران» منتشر شده بود.

زنده‌یاد الهی در مقدمه این کتاب، اشاره می‌کند که چاپ انتشارات انجمن فلسفه که در سال 1354 منتشر شد، بدون اطلاع او بوده و بر این اساس غلط‌های بسیار داشت.

الهی در بخشی از مقدمه خود بر این کتاب نوشته است: «... حلاج گرچه خود زاده بیضای فارس بود، چون در واسط و بصره بار آمده بود، فارسی هیچ نمی‌دانست. شعرهای ما گزینه‌ای است از میان هشتاد و هفت پاره تازی. ... نثرها نیز تاکنون رنگ چاپ را به خود ندیده بودند ...»

حسین بن منصور بیضایی، ملقب به منصور حلاج، عارف نامی و شهیر قرن سوم هجری است که به جرم سخن «انا الحق» که مصداق کفرگویی به حساب می‌آمد به دار کشیده شد. البته مولانا در کتاب «فیه ما فیه» و شیخ روزبهان بقلی شیرازی در کتاب «شرح شطحیات» با تفسیر جمله «انا الحق» آن را نه مصداق خدایی بلکه مصداق بندگی محض دانستند. اکثر شاعران فارسی ‌زبان که به عرفان نیز شهره‌اند در سروده‌هاي خود از حلاج نام برده‌اند.