حافظ حافظه ماست

حافظ حافظه‌ی ماست، جدیدترین اثر از میان دوازده اثر بهاءالدین خرمشاهی در زمینه‌ی حافظ‌پژوهی، متشکل از چهارده بخش یا مقاله‌ی مستقل و در عین حال به نوعی به هم پیوسته است. در فصل فرعی «حافظ حافظه‌ی ماست» به شرح این تعبیر و برداشت یونگی پرداخته شده، که حافظ در فرهنگ ما و فرهنگ ما در حافظ چگونه به صورت پیش ـ زمینه‌ای تاریخی و فرهنگی و حتی فرا ـ تاریخی و اسطوره‌ای، نقش کانونی دارد و دهها نمونه از «اعیان ثابته» (آرکه ـ تایپ) که از دوردستهای تاریخ و فرهنگ ما در ذهن و زبان او رسوب و از آنجا در ذهن و زبان ما نفوذ کرده، باز نموده شده است. حافظ آیینه‌دار خاطره‌ی قومی و سخنگوی ناخودآگاه جمعی ماست. بلندترین بخش این کتاب طنز حافظ است که با ارائه‌ی شواهد بسیار، علاوه بر طنز جمله‌ای و تک‌بیتی، از طنز موقعیت و طنز ساختاری نیز که حاکم بر کل فضا و لفظ و معنای غزل است، سخن می‌گوید.