در کتاب هیچ چیز آنجا نیست سراغ انی دیلارد رفتیم که شهرتش را مدیون نثر رواییِ کمنظیرش در متون داستانی و غیرداستانی است. او سابقهی بیش از بیست سال تدریس دانشگاهی دارد و تا امروز موفق به کسب جوایز معتبر فراوانی مانند جایزهی پولیتزر شده است. در کتاب پیش رو جستارهایی از کتابهای علیالحساب ـــــ برندهی جایزهی هنر جستارنویسی ــــــ زائر نهر کریک و آموزش مکالمه به سنگ برگزیدهایم. نوشتههای دیلارد با هر مضمونی که باشند فراخوانی برای همراهی با نویسنده در خیالپردازی و تفکرند. در نوشتههای او توصیف و حسآمیزی به خدمت روایت درآمدهاند تا سهم حضور و کنشگری مخاطب در متن را افزایش دهند. جستارهای دیلارد بیهیاهو و آرام، توفانی از پرسشهایی بنیادین در ذهن خواننده به پا میکنند که بسیاری از دغدغههای روزمرهی ما را در خود میبلعد: آیا جهل واقعاً موهبتی الهی است؟ آیا ماهیها و پروانهها و قورباغهها که آگاهی انسانی ندارند از ما خوشترند؟ آیا چنان درگیر مستند کردن زندگیمان شدهایم که خود را از تجربهی واقعی آن محروم کردهایم؟ آیا بهرغم ماهیت خشن، بیمعنی و بیرحم طبیعت، مشاهدهی جدی و تجربهی بلافصل آن، حقایقی عمیقتر دربارهی زیبایی، معنویت، مرگ و مفهوم زندگی را برای ما به ارمغان میآورد؟
در کتاب ماجرا فقط این نبود سراغ زیدی اسمیت رفتیم که در کارنامهی هنریاش رمانها، جستارها و داستانکوتاههای درخشانی به چشم میخورد. او که متولد انگلستان است از سال۲۰۱۰ تا کنون در دانشگاه نیویورک نگارش خلاق تدریس میکند. متنهای کتاب ماجرا فقط این نبود را از دو مجموعهجستار موفق زیدی اسمیت بر گزیدیم که در سالهای ۲۰۰۹ و ۲۰۱۸ منتشر شدهاند.
«این هم مثالی دیگر» عنوان کتابی از دیوید فاستر والاس نویسندهی مشهور آمریکایی است. این کتاب شامل 4 جستار روایی از حقایق زندگی روزمره است. در ابتدای کتاب تعریف مفصلی از جستار و ویژگیهای آن ارائه شده است. در حقیقت جستار متنی غیرداستانی است که در آن دیدگاه شخصی نویسنده دربارهی موضوعی خاص با لحنی که اعتماد مخاطب را بر انگیزد توضیح داده میشود. جستارنویس بر اساس تجربهی زیستهی خود، نگاه ویژهای به مفهوم یا رخداد مورد نظرش پیدا کرده، به یک روایت فردی رسیده و با نوشتهای صمیمی و صادقانه میخواهد موضع و تحلیل خودش را شرح دهد. به همین دلیل خواندن جستار ما را با طرز فکر و منش نویسنده آشنا میکند.
جستارهای کتاب البته که عصبانی هستم به بررسی تأثیر رخدادهای سرنوشتساز سیاسی بر زندگی روزمره و حیات فکری مردم اهل قلم و اندیشه میپردازد که گویی از روالی جهانی پیروی میکند و طعم تلخش به ذائقهمان آشناست، گرچه به گفتهی ماهنامهی نیوکرایتریون «تا وقتی کسانی که مثل اوگرشیچ خوب مینویسند، به نوشتن ادامه دهند، امیدی برای آیندهی بهتر وجود دارد.» علاوه بر جذابیت نگاه خاص و خوانشهای هوشمندانهی اوگرشیچ، استفاده از قاب جستار روایی برای بازنمایی تأملات سیاسی و اجتماعی میتواند به نویسندگان کمک کند تا از ظرفیتهای فراوان این ژانر برای برقراری ارتباطی شخصی و مستقیم با مخاطبان بهره ببرند.
در ادبیات داستانی و ناداستان شاهد آثار زیادی هستیم که نویسنده با پرسه زنی در خیابان و ثبت رخدادهای روزمرهی شهری خواننده را با فضاها و تجربههای مختلفی آشنا میکند. در این سبک از آثار خواننده همراه نویسنده در پی کشف چیزهایی قرار میگیرد که تا قبل از آن به ذهنش خطور نمیکرد. کتاب اگر به خودم برگردم نوشتهی والریا لوئيزلی شامل ده جستار دربارهی پرسه در شهرهای مختلف است. این اثر را میتوان نمونهی خوبی برای مطالعه در زمینهی جستار روایی دانست که اطلاعات جالبی دربارهی اتفاقات شهری و رخدادهای شهری به زبانی پویا و قابل تامل ارائه میکند.
کتاب «فقط روزهایی که مینویسم» ترجمهی پنج مقاله برگزیده از چهار اثر «آرتور کریستال»، جستارنویس برجستهی آمریکایی تحت عناوین Agitations: Essays on Life and Literature 2002، Except When I Write 2011، The Half-Life of an American Essayist 2007 و This Thing We Call Literature 2016 است. این پنج جستار روایی دربارهی نوشتن و خواندن است که عبارتاند از سخنگوی تنبلها، لذتهای گناهآلود، وقتی نویسنده حرف میزند، زندگی و نویسندگی و دیگر کتاب نمیخوانم. تمامی این پنج جستار مملو از نام نویسندگان، ادیبان، کتابها و شخصیتهای تأثیرگذار در دنیای ادبیات است. این نویسنده براساس سالها مطالعه و نقد و بررسی کتابهای گوناگون این جستارها را به نگارش درآورده است به همین دلیل بسیار جامع، پخته و پرمحتوا هستند. مطالعهی این جستارها به افرادی که علاقه دارند به سطوح عمیقتری از ادبیات پی ببرند توصیه میشود.