تسلی بخشی های فلسفه

یکی از پرفروش‌ترین و شگفت‌انگیزترین کتاب‌های دنیا، دنیای سوفی اثر یوستاین گاآردر است، که نکات ارزشمندی در رابطه با فلسفه با زبان و روایتی ساده در قالب رمان را برای ما بازگو می‌کند. فیلسوفان زیادی در طول تاریخ سخنان باارزش گفته‌اند و ۳ هزار سال از آن دوران گذشته است و یوستاین گاآردر نویسنده‌ی نروژی آنها را در کتاب دنیای سوفی به صورت یک رمان و با زبانی ساده جمع کرده است. کتابی که اولین چاپ آن در سال ۱۹۹۱ در نروژ بوده است و از روی این کتاب فیلم و بازی‌هایی نیز با همین نام ساخته شده است. این کتاب مخصوصا در کشور آلمان که سرزمین پیدایش و پرورش بزرگ‌ترین مردان فلسفه‌ی مغرب زمین پس از دنیای یونان و رومی است، بسیار خوانده شده است. کتاب دنیای سوفی برای اولین بار در ایران با ترجمه‌ی حسن کامشاد و نشر نیلوفر منتشر شده، چهار ترجمه‌ی دیگر از این کتاب، نسخه‌ای با خط بریل و حتی صوتی آن نیز منتشر شده است. نسخه‌ای که در اختیار شما قرار گفتهاست، ترجمه‌ی مهدی سمسار است. شخصیت اصلی این رمان سوفی آموندسن است، دختری خلاق و سرشار از انرژی که ۱۵ سال سن دارد. او با دریافت نامه‌هایی به همراه نوارهایی ویدیویی از شخصی به اسم آلبرتو ناکس و با خواندن نامه‌ای با دو کلمه: «تو کیستی؟» که باعث شد ذهن او پر از سوالات گوناگون فلسفی شود و جوابی برای آنها نداشت مجذوب جهان دورش و خودش می‌شود. البته داستان این نامه به همین راحتی پایان نیافت و او بعد‌ها نامه‌ای طولانی‌تر از قبلی گرفت با موضوع جهان چگونه به وجود آمد؟ بعد از دریافت چندین نامه آنها یکدیگر را ملاقات می‌کنند و صحبت می‌کنند که اغلب از موضوعاتی چون یونان باستان، قرون وسطی، امپراتوری روم گرفته تا موضوعاتی از جهان امروزی صحبت می‌کنند. این دختر نماد اغلب نوجوانان دنیا است، ذهنی آَشفته و درگیر با سوال‌هایی بدون جواب درباره‌ی چه کسی بودن خود. به طور خلاصه کتاب دنیای سوفی اثر یوستاین گاآردر با گفتن داستانی جذاب از دنیای یک دختر، سعی بر پاسخ دادن به سوالاتی است که بشر در طول تاریخ داشته است، دارد. داستانی جذاب که در عمق آن سعی بر آموزش تاریخ و فلسفه‌های طول تاریخ دارد همراه اتفاقاتی که این کتاب را جذاب‌تر می‌کند. یوستاین گاآردر در ضمن دروایت دنیای سوفی، تاریخ فلسفه را به‌صورت طبقه‌بندی‌شده به خواننده آموزش دهد؛ همچنین در داستان وقایعی اتفاق می‌افتد که خواننده را تشویق به خواندن ادامه رمان می‌کند.

هستی و نیستی، بدون شک یکی از تأثیرگذارترین کتاب های فلسفی قرن بیستم است. این کتاب که به عقیده ی بسیاری، اصلی ترین اثر یکی از تأثیرگذارترین متفکرین سده است، مسیر حرکت فلسفه ی غرب را به شکل چشمگیری تغییر داد. شیوه ی نو و انقلابی این اثر ارزشمند که از آن به عنوان «کتاب مقدس اگزیستانسیالیسم» نیز یاد می شود، تمامی پندارهای سابق درباره ی ارتباط هر فرد با دنیای پیرامونش را به چالش کشید و تأثیرش بر فرهنگ و ادبیات، آنی و جهان شمول بود. این تأثیر، در تئاتر معناباختگی ساموئل بکت و اشعار روح پرور شاعران نسل بیت (Beat Generation) نمود دارد. هستی و نیستی، یکی از آن معدود کتاب هایی است که تأثیرش بر طرز تفکر نسل های بعد، بسیار واضح و آشکار است و علیرغم گذشت حدود هفتاد سال از اولین انتشارش، همچنان پیامی قدرتمند و پرنفوذ دارد. این اثر گرانبها نوشته ی ژان پل سارتر، مخاطبین را به چالشی برای روبه رویی با مسائل اساسی بشر از قبیل آزادی، انتخاب، مسئولیت و عمل دعوت می کند.

علی شریعتی(۱۳۵۶-۱۳۱۲)، نو اندیش دینی است. «چه نیازی است به علی؟» حاصل کنفرانسی از دکتر علی شریعتی است که در ۱۶ آبان ۱۳۵۰ در حسینیه ارشاد ایراد شده است. «علی، تنهاست» سخنرانی دیگری است که در تالار حسینیه ارشاد در ۱۱ آذر ۱۳۴۸ انجام شده است. متن پیاده‌شده از نوار را خود دکتر شریعتی ویرایش و تصحیح کرده است. در بخشی از کتاب می‌خوانیم: « نمی‌دانیم! این، درد است؛ چه، قبل از هر شعر، هر ستایش و هر تجلیل از علی و حتی قبل از محبت علی، معرفت علی است که نیاز زمان ما و جامعه ماست. محبت بی‌معرفت ارزش ندارد، بت‌پرستی است. علی‌اللهی‌ها که بیشتر از همه او را بزرگ می‌شمارند و از او تجلیل می‌کنند و دوستش می‌دارند و حتی پیامبران را فرستاده او می‌دانند، چرا این همه احساساتشان و این ولایت‌شان یک پول نمی‌ارزد؟ این گونه مدح‌ها و محبت‌ها در میان همه ملت‌ها نسبت به معبودشان، پیغمبرشان، قهرمانان‌شان و مقدسات‌شان هست و هیچ ارزشی ندارد. معرفت است که باارزش است. علی اگر یک رهبر است، یک امام است و یک نجات‌بخش است و مکتب او اگر روح یک جامعه است، اگر راه یک جامعه است و اگر نشان‌دهنده مقصد حیات و کمال انسان است، در آشنایی با مکتب او و آشنایی با شخصیت اوست، نه محبت تنها نسبت به کسی که نمی‌شناسیم؛ زیرا اگر محبت تنها بدون آشنایی ثمری می‌داشت، باید به نتایج بزرگ می‌رسیدیم، زیرا امکان ندارد جامعه‌ای و ملتی علی را بشناسد و درست بفهمد و از شکنجه‌آمیزترین و سخت‌ترین محرومیت‌هایی که جامعه‌های عقب مانده دارند رنج ببرد.»

ما در عصر سکولار زندگی می‌کنیم، عصری که ایمان و اعتقاد دینی هرلحظه با چون‌وچرایی تازه روبه‌رو می‌شود؛ گویی امر الهی در پسِ پرده نشسته و به محاق رفته است. ساکنان این عصر با نوعی پریشانی مواجه‌اند: نه می‌‎توانند به‌راحتی دین را بپذیرند و نه می‌توانند به‌سادگی آن را کنار بگذارند و طوری رفتار کنند که انگار دینی نبوده و نخواهد بود. اما چگونه می‌توان از این پریشانی و مواجهه با آن سخن گفت؟ چارلز تیلور، در کتاب سترگ عصر سکولار، کوشیده است که راهی به رهایی از این مخمصه بگشاید و زبانی برای سخن‌گفتن از این وضعیت پیدا کند. جیمز اسمیت در کتاب حاضر شاخ‌وبرگ انبوهِ تحلیل و استدلال تیلور را هرس می‌کند و می‌کوشد آن را در قالبی ساده‌تر عرضه کند. بنابراین کتاب اسمیت هم راهنمایی است برای خواندن اثر تیلور و هم، فراتر از آن، سرآغازی است برای اندیشیدن به تحولات مهمی که زمانۀ ما را شکل داده‌اند.

هنراسرارآمیز
نویسنده: میرچا الیاده
انتشارات: پارسه
مترجم: مینا غرویان
کتاب هنر اسرار آمیز نوشته‌ی میرچا الیاده، معرفتى به خواننده مى‌دهد که نه تنها مى‌تواند با منشأ آیین‌هاى دین اسلام به منزله‌ی دینى تمام‌ عیار که دربردارنده تمامى مناسک و اسرار تاریخ معنوى انسان است، آشنا شود، بلکه هم‌چون کیمیاگر، با تشرف به هزارتوى تغییر و تحول، خود را نیز متعالى سازد و در نهایت دریابد چگونه مى‌تواند با به کمال رساندن گوهر مادى خود به حیات جاودانى دست یابد. کتابی است که نه تنها به بسیاری از سوال های پژوهشگران متفکر مربوط به منشأ باورهای هستی بخش انسان ابتدایی، و نیز انسان مدرن پاسخ می دهد، بلکه روشن می سازد کدام باور آدمی به عالم هستی و به او انگیزه حیات و بقا داده و می دهد. باور به این که آسمان گنبدی است نگهدارنده، و رعد و صاعقه اش شمشیر خدایان به منظور حفاظت انسان از خرابکاری های شیاطین؛ یا باور مدرن که بر اساس آن کهکشان بی انتهای ما با همه درخشندگی و زیبایی هیچ پایه مستحکمی ندارد و همه حیات بشری رو به زوال است و اینکه کدام یک از این دو جهان بینی اطمینان بخش و امید آفرین است؟ در این کتاب، میرچا الیاده (Mircea Eliade) با باریک بینی و موشکافی به درون رفتارهای اجتماعی و مناسکی انسان ابتدایی نقب زده و اسرار آیین های بازمانده ی امروزی را کشف کرده است. او به عصری از تاریخ فرهنگی انسان توجه کرده که بیش ترین اثر را هم بر آفرینش اساطیر و مناسک داشته و هم در توسعه صنعتی و بستر تفکرات غریبه عصر حاضر تأثیری شگرف داشته است: عصر آهن، که منشأ عجیب ترین و شگفت انگیزترین فعالیت ها و تفکرات در سراسر کره خاکی بوده است.

درباره معنی زندگی
پدید آورنده: ویل دورانت
مترجم: شهاب الدین عباسی
کتاب درباره معنی زندگی، اثری بی‌نظیر و خواندنی از ویل دورانت، نویسنده‌ی مشهور کتاب‌های تاریخ تمدن است. او در کتاب درباره معنی زندگی، درباره‌ی این پرسش بنیادین و مهم صحبت کرده است: معنی زندگی چیست؟
ویل دورانت، ماجرای نوشتن کتاب درباره معنی زندگی را اینطور تعریف می‌کند. روزی مردی شیک‌پوش به سراغش می‌آید و به او می‌گوید که قصد خودکشی دارد. او تلاش می‌کند تا با راهکارهای مختلف مثل پیدا کردن شغل یا خوردن یک وعده غذای عالی او را از تصمیمش منصرف کند. مرد شیک‌پوش هم شغل خوبی دارد و هم گرسنه نیست. او از موضوع دیگری رنج می‌برد. موضوعی که دستمایه‌ی نوشتن این کتاب قرار می‌گیرد. ویل دورانت برای اینکه بتواند انگیزه‌ی زندگی کردن را پیدا کند، با آدم‌ها و افراد بسیاری درباره‌ معنی زندگی حرف می‌زند.

برگر در این جا موضوع فراطبیعت را به معنی وجود واقعیتی دیگر .. که تعالی بخش واقعیتی است که تجربه روزانه ما درون آن رخ می دهد به بحث می گذارد و می کوشد نشان دهد در وضعیت مدرن نیز می توان از نشانه های تعالی در زندگی روزمره سخن گفت ، حتی اگر آن ها تا حد شایعه تنزل یافته باشند . او کشف دوباره فراطبیعت را ، بیش از هر چیز ، مساوی با دستیابی دوباره به گشودگی در دریافتمان از واقعیت و کشف دوباره ابعاد حقیقی تجربه مان می داند و نتیجه آن را نه تنها غلبه بر تراژدی ، آن گونه که متالهان تحت تاثیر اگزیستانسیالیسم بیش از حد بر آن تاکید کرده اند ، بلکه مهم تر از آن غلبه بر ابتذال ارزیابی می کند

کتاب روان‏‌درمانى اگزیستانسیال هم راهنمایى براى درمان‌گران است و هم نوعى درمان به‏‌شمار مى‏‌رود: هرکس که آن را بخواند، عمیقاً تحت تأثیر قرار مى‏‌گیرد و خردمندتر مى‏‌شود انگار چندین ساعت به گفت‏‌وگو با کسى نشسته که عزمش را براى عبور از ژرف‏‌ترین مشکلات بشرى جزم کرده است. داستایفسکى، تولستوى، کافکا، سارتر، کامو و بسیارى دیگر با نویسنده هم‏‌آوا شده‏‌اند تا از دلواپسى‏‌هاى غایى بشر بگویند.
مخاطبان اصلى کتاب، دانشجویان و روان‏‌درمان‌گران بالینى‏‌اند ولى به‏‌دلیل سبک قابل فهم و عارى از اصطلاحات تخصصى‏‌اش، براى خواننده‏‌ى معمولى نیز قابل درک و بسیار جذاب است. یالوم پس از نوشتن این کتاب و براى بسط نظریه اگزیستانسیال بود که به ابزار داستان روى آورد و آثارى چون و نیچه گریه کرد… و مامان و معنى زندگى را خلق کرد. او خود روان‏‌درمانى اگزیستانسیال را کتاب مرجع تمامى آثارى دانسته که پس از آن به رشته تحریر درآورده است.

ترس و لرز (به دانمارکی: Frygt og Bæven) یکی از آثار برجسته سورن کییرکگور است. کییرکگور ترس و لرز را بهترین کتاب خود می‌دانست؛ او می‌گفت این کتاب برای جاودانه‌کردن ِ نام ِ من کافی است. دیالکتیک تغزلی او، هنر او در وادارساختن ِ ما به حس‌کردن خصلت‌های ویژهٔ این قلمرو مذهب در بالای ما که خود او وانمود می‌کرد پایین‌تر از آن مانده‌است، هرگز چنین ژرف بر ما تاثیر ننهاده‌است و نیز هرگز –و این را خود او نمی‌گوید- روایتش تا این حد با شخصی‌ترین جدال‌هایش در پیوند نبوده‌است. اما همیشه نمی‌توان به‌آسانی اندیشهٔ کیرکگارد را در ورایی اندیشهٔ یوهانس دو سیلنتیو (ظاهراً کییرکگور با این نام مستعار می‌نوشته.)، که این اثر را به او نسبت می‌دهد و البته خود اوست اما نه به تمامی، به چنگ آورد. به گفتهٔ هیرش، «این دشوارترین اثر کییرکگور است که در آن بیش از هر اثر دیگر به هر وسیله در سرگردان‌کردن خواننده کوشیده‌است.»

زندگی ادوارد سعید را شاید بتوان کهن‌الگوی زیست روشنفکری در جهان سوم دانست. سعید که بسیار تحت تأثیر آرا و اندیشه‌های میشل فوکو بود، با کاربست نظریه گفتمانی وی، کوشید از تقابل شرق و غرب شالوده‌شکنی کند و نقش دانش غربی را در کمک به فرایند استعمار شرق افشا کند. کتاب حاضر با قرار داده سعید در یک بافتار پست‌مدرن و تأکید بر تأثیرپذیری او از فوکو و گرامشی، می‌کوشد آرای او را در خصوص همدستی قدرت و دانش غربی مورد توجه قرار دهد و شرحی راه‌گشا از توجه او به انگیزه‌های سیاسی پنهان در آثار هنری و ادبی غرب در نگارش تاریخ جعلی برای توجیه استعمار شرق ارائه کند.