انسان در شعر معاصر

کتاب «پنج شاعر بزرگ ایران: برگزیده مقالات دانشنامه زبان و ادبیات فارسی» به سرپرستی اسماعیل سعادت و به کوشش مژگان گله‌داری منتشر شده است. مقالات این کتاب پیش‌تر در مجلدات دانشنامه زبان و ادب فارسی منتشر شده است. در معرفی ناشر از این کتاب آمده است: «پنج شاعر بزرگ ایران» با مقاله بلندی به قلم جلال خالقی‌مطلق درباره فردوسی آغاز می‌شود. مقاله دوم این مجموعه نیز به بررسی زندگی و روزگار سعدی، آثار، طنز، سیاست و اخلاق نزد او و شهرت و محبوبیت او در جهان می‌پردازد.

رشید یاسمی" شاعر، نویسنده، مورخ و استاد دانشگاه تهران بود که آثار بسیار مفیدی از خود به جای گذاشت. کتاب حاضر شامل مجموعه ای از مقاله ها و رساله های ایشان است که در زمینه پژوهش های ایرانی، نقد ادبی و تاریخ فلسفه منتشر شده اند و اکنون دسترسی به آن ها آسان نیست. برخی از موضوعات این مقاله ها عبارتند از: چیستی علم تاریخ و نحوه نگارش آن، دو رساله به زبان پهلوی، نقد و بررسی آثار شاعرانی چون فردوسی، سعدی، نظامی، تبع و انتقاد احوال و آثار سلمان ساوجی نیز یکی از رساله های مفصل و مهم این مجموعه است و...

در بازار گرم حافظ شناسی کتاب گمشده لب دریا دفتری پربرگ و بار است. چاپ نخستین کتاب در سال 1382، در 22+ 524 صفحه به وسیله انتشارات سخن به بازار کتاب عرضه شده بود. این کتاب به تازگی با همین ویژگی ها تجدید چاپ شده و چاپ سوم بهانه ای برای معرفی و مروری بر آن است. موضوع کتاب تأملی در معنا و صورت شعر حافظ است که نویسنده آن، تقی پورنامداریان، با تأملی دیگر و رویکردی جدید، ویژگی های شعر حافظ یا همان «لطایف و ظرایف» آن را موشکافی کرده است، به گونه ای که خواننده با نکات و دقایق و مطالب متنوع و گاه متفاوت با آنچه تاکنون درباره حافظ گفته و نوشته شده است، رو به رو می شود.

هنگامی که نام عطار نیشابوری به گوشمان می‌خورد ، بی اختیار به یاد منظومه ارزشمند منطق الطیر خواهیم افتاد. این منظومه گرانبها به زبان فارسی بوده و قالب اشعار آن مثنوی است. عطار ، نگارش این مجموعه را در سال 1177 میلادی به پایان رساند. این مجموعه که دارای 4458 بیت است، مضمونی عرفانی دارد.

سجاد آیدنلو در این اثر بیست مقاله درباره شاهنامه و ادب حماسی ایران نوشته است. در این کتاب موضوعات مختلفی بررسی می‌شود. از جمله ماخذشناسی ،متن‌شناسی،اسطوره‌شناسی و واژه‌شناسی شاهنامه. علاوه بر این، مقالاتی درباره تاثیرات حماسه ملی ایران در برخی آثار پس از آن است و پاره‌ای اسناد و نکات مربوط به فردوسی و شاهنامه در بعضی متون منظوم و منثور نیز بررسی شده‌اند.

شاهنامه و پایان ساسانیان تحقیقی است دربارۀ اعتبارسنجی و ارزشیابی روایت شاهنامه از تاریخ ساسانیان. مولف در این راستا، از شرح ماجرای شورش بر خسروپرویز تا فروپاشی سلسلۀ ساسانی را در شاهنامه با روایت‌های مهم‌ترین منابع اسلامی و نیز منابع بیزانسی،ارمنی و سریانی مقابله کرده، همانندی‌ها و تفاوت‌های آن‌ها را بررسیده،برتری‌ها و کاستی‌های روایت شاهنامه را نشان داده و به معرفی گزارش‌های تاریخی شاهنامه از این دوره که در منابع دیگر یافت نمی‌شود،پرداخته است.

کتاب حاضر در هشت بخش : رسائل کهن،تحقیقات ادبی و تاریخی ،کتاب آرایی،ترجمه ها،وفیات،پیشگفتارها،کتابشناسی و معرفی کتاب و گفت وگوها فراهم شده است. برخی از این مقاله ها مانند ” زندگانی استاد مویدالدین طغرایی اصفهانی” و ” شکسته نویسی و شکسته خوانی”که در زمره مفصل ترین و ارزشمندترین تحقیق ها در همین زمینه به شمار می آید پیشتر چاپ شده و در اینجا تجدید طبع گردیده است.برخی دیگر نیز همچون “فخرالدوله نویسنده کتاب امیرارسلان” و “کتابچه خاطرات حسینقلی خان ایلخانی” که دربردارنده مطالبی نویافته و دقیق است،برای نخستین بار منتشر می شود.

شاهرخ مسکوب عاشق زبان فارسی بود. «ایرانی بودن با همه ی مصیبت ها به زبان فارسی اش می ارزد. من در یادداشت هایم آرزوی زبانی را می کنم که وقتی از کوه صحبت می کند به سختی کوه باشد و وقتی از جان یا روح... از سَبُکی به دست نتواند آمد».

بازگشت به پنج‌رود زندگینامه‌ی خیالی رودکی است. ماجرای رمان از زمان کهنسالی رودکی آغاز می‌شود، هنگامی که به دستور امیر نوح سامانی نابینا شده و به سیاهچال افتاده و حالا باید با پای پیاده، با راهنمایی پسرک نوجوانی به نام شیرافکن، رهسپار زادگاهش، روستای پنج‌رود، شود. امیرالشعرا در این مسیر طولانی پیوسته مراحل مختلف زندگی خود را مرور می‌کند: از کودکی‌‌اش در پنج‌رود و تحصیلش در سمرقند، جایی که شعرهایش رفته‌رفته بر سر زبان‌ها می‌افتند، تا زمانی که در دربار امیر نصر سامانی به مقام امیرالشعرایی می‌رسد و به ثروت و مکنتی افسانه‌ای می‌رسد و سپس مورد

شمس‌الدین محمد شیرازی متخلص به حافظ و ملقب به لسان‌الغیب، شاعر و غزلسرای بزرگ ایرانی، در قرن هشتم، در شیراز متولد شد. وی در جوانی به آموختن قرآن و ادب عربی و علوم اسلامی پرداخت و در تفسیر و کلام وحکمت و ادب تبحر یافت. قرآن را از حفظ بود و به همین سبب، تخلص حافظ را برای خویش گزید. روزگار جوانی حافظ با پادشاهی شاه شیخ ابو اسحاق اینجو مصادف بود؛ کسی که ممدوح حافظ واقع شد. دورۀ پادشاهی امیر مبارزالدین محمد مظفر که توام با سخت‌گیری و تعصب بسیار بود، ظاهرا موجب نارضایتی شاعر بود، اما پسران او شاه‌شجاع و شاه‌ منصور، مورد توجه و ممدوح حافظ بودند. اواخر عمر شاعر با استیلای امیر تیمور بر فارس مصادف بود. حافظ شاید به سبب علاقۀ وافر به شیراز یا به جهان دیگر برخلاف هم‌وطن خود، سعدی، چندان به مسافرت رغبتی نشان نداده است و ظاهرا جز به یزد و هرمز از شیراز به جای دیگری نرفته است. حافظ با آن که چندین قصیدۀ عالی و چند منظومۀ کوتاه و رباعی و قطعات دارد، شهرتش بیش‌تر در غزلسرایی است. وصف عشق و شراب و مستی و بیزاری از ریا شعر او را رنگی خاص بخشیده است و با آن که شاعر غالبا نظر خوشی دربارۀ صوفیه ندارد، در بعضی موارد کلام او یادآور مطالب و مقاصد صوفیه است. در حقیقت تعلیم حافظ، آمیخته‌ای از فلسفه و عرفان اسلامی که از رندی و آزاداندیشی اهل شک و حیرت سرچشمه گرفته است. دیوان حافظ نخستین بار به وسیلۀ یکی از شاگردان و با نام "محمد گل‌اندام" تدوین یافته است. کتاب حاضر نگاهی است بر آثار و افکار و احوال حافظ که در دو جلد به هم پیوسته به چاپ رسیده است. بخش نخست کتاب به تاریخ عصر حافظ یا تاریخ فارسی و ایالات مجاور آن در قرن هشتم و بخش دوم به تاریخ تصوف در صدر اسلام و تحولات مختلف آن از صدر اسلام تا عصر حافظ اختصاص یافته است.